Τι είναι ο ΟΖΟΣ του θυρεοειδούς;
Eιναι συμπαγή ή κυστικά (περιέχουν υγρό) ογκίδια που αναπτύσσονται μέσα στον αδένα και μπορεί να είναι καλοήθη ή κακοήθη (καρκίνος). Οι κακοήθεις όζοι περιλαμβάνουν τον καρκίνο (θηλώδης, θυλακιώδης, μυελοειδής και αναπλαστικός) και το λέμφωμα του θυρεοειδούς. Σε έδαφος θυρεοειδίτιδας Hashimoto είναι δυνατόν να αναπτυχθούν κακοήθεις όζοι. Η ανίχνευση των θυρεοειδικών όζων μπορεί να γίνει με ψηλάφηση από τον γιατρό, αρκεί ο όζος να έχει ένακρίσιμο μέγεθος ώστε να είναι ψηλαφητός (συνήθως πάνω από 1-1,5 εκ). Οι μικρότεροι όζοι (κάτω του 1 εκ) δεν είναι ψηλαφητοί και ανιχνεύονται μόνο με υπερηχογράφημα. Οι όζοι θυρεοειδούς είναι πολύ συχνοί στον γενικό πληθυσμό (από υπερηχογραφικές μελέτες έχει βρεθεί ότι μία στις τρεις γυναίκες φέρουν τουλάχιστον ένα οζίδιο στο θυρεοειδή τους). Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι όζοι είναι καλοήθεις και αβλαβείς, ενώ το ποσοστό κακοηθείας είναι περίπου 5%. Ο χαρακτηρισμός του όζου ως ύποπτου για κακοήθεια γίνεται με τουπερηχογράφημα υψηλής ανάλυσης, με εντοπισμό συγκεκριμένων υπερηχογραφικών χαρακτηριστικών, όπως η ηχογένεια, η αγγείωση, το σχήμα ή παρουσία ασβεστώσεων. Τα τελευταία χρόνια νέες τεχνικές, όπως η ελαστογραφία χρησιμοποιούνται βοηθητικά προς το υπερηχογράφημαυψηλής ανάλυσης για να επιβεβαιώσουν την υποψία για κακοήθεια σε ένα όζο.
Σε τι χρησιμεύει το υπερηχογράφημα θυρεοειδούς?
Το υπερηχογράφημα επιτρέπει τον χαρακτηρισμό ενός όζου ως ύποπτου για κακοήθεια, με εντοπισμό συγκεκριμένων χαρακτηριστικών, όπως η ηχογένεια, η αγγείωση, το σχήμα ή παρουσία ασβεστώσεων. Ο ρόλος του υπερηχογραφήματος είναι πολλαπλός:
- Ανίχνευση Όζων. Αυτό είναι σχετικά απλή διαδικασία και μπορεί να γίνει και με τα συνήθη μηχανήματα υπερήχων και οδηγεί σε μια σύντομη γνωμάτευση του αναφέρει το μέγεθος και τον αριθμό των όζων. Η διαδικασία αυτή γίνεται είτε από ακτινολόγους είτε από ενδοκρινολόγους, κατόχους ειδικής άδειας από το Υπουργείο Υγείας για εκτέλεση υπερήχων.
- Χαρακτηρισμός των όζων. Αυτό είναι πιο εξειδικευμένη διαδικασία που απαιτεί υψηλής ανάλυσης μηχάνημα υπέρηχου και ειδική εμπειρία και εκπαίδευση του ακτινολόγου. Ο στόχος είναι η διάκριση των ακίνδυνων από τους ύποπτους για κακοήθεια όζους. Αυτό γίνεται μελετώντας τα χαρακτηριστικά του όζου με υπερηχογράφημα υψηλής ανάλυσης και ελαστογραφία. Η διαδικασία καταλήγει σε μια εκτίμηση της πιθανότηταςκακοήθειας για κάθε όζο που εκφράζεται με διάφορα συστήματα βαθμονόμησης (συστήματα TIRADS).
- Προεγχειρητική χαρτογράφηση. Σε ένα ασθενή που είναι γνωστό ότι έχει κακοήθεια στον θυρεοειδή πρέπει πριν το χειρουργείο να γίνει οπωσδήποτε αναλυτικός έλεγχος των λεμφαδένων του τραχήλου για πιθανές μικρομεταστάσεις. Αυτό γίνεται ελέγχοντας διεξοδικά τους λεμφαδένες για ύποπτα ευρήματα. Αν προκύψουν από τη διαδικασία αυτή ύποπτοι λεμφαδένες πρέπει να παρακεντηθούν για επιβεβαίωση της υποψίας ώστε να αφαιρεθούν ταυτόχρονα με τον θυρεοειδή αδένα.
- Μετεγχειρητική χαρτογράφηση. Η παραπάνω διαδικασία της χαρτογράφησης γίνεται επίσης για να εντοπιστεί υπολειμματικός ιστός στην θέση του χειρουργείου ή μεταστάσεις σε λεμφαδένες.
Τι είναι η υπερηχογραφική ελαστογραφία θυρεοειδούς αδένα;
Η υπερηχογραφική ελαστογραφία εφαρμόζεται για μελετη των οζων του θυρεοειδούς, για να βοηθησει στην διακριση των καλοηθων από τους κακοηθεις οζους. Η ελαστογραφία είναι μια τεχνική που χρησιμοποιεί τους υπερήχους για να εκτιμήσει τη ελαστικότητα (σκληρότητα) των ιστών. Υπάρχουν δυο τύπων ελαστογραφίες, η ελαστογραφία πίεσης (stain) και η ελαστογραφία επιμηκων κυμάτων (shearwave). Οι δύο τεχνικές διαφέρουν στον τρόπο εκτέλεσης και στην τεχνολογία τους και δίνουν αποτελέσματα που αξιολογούνται με διαφορετικό τρόπο.Σε καμίαπερίπτωση δεν αντικαθιστά το υπερηχογράφημα ή την παρακέντηση αλλά δίνει μια επιπλέον πληροφορία που συνεκτιμάται με τις υπόλοιπες για τον χαρακτηρισμό του όζου και την λήψηαποφάσεων.Η ελαστογραφία έχει δυσκολίες στην εκτέλεση και στην ερμηνεία και πρέπει να εφαρμόζεται από ακτινολόγους με κατάλληλη εκπαίδευση και εμπειρία, διαφορετικά μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένα αποτελέσματα και επικίνδυνες γενικεύσεις
Τι είναι η παρακέντησηFNAθυρεοειδούς
Η παρακέντηση θυρεοειδούς με λεπτή βελόνη (FNA) είναι μια διαδικασία που λαμβάνει υλικό από τον όζο για κυτταρολογικό έλεγχο. Η παρακέντηση γίνεται υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση, δηλαδή με συνεχή παρακολούθηση της βελόνας με υπέρηχο, ώστε να εξασφαλίζεται: α) ασφάλεια από πιθανή κάκωση παρακείμενων δομών β) λήψη υλικού από τον όζο και όχι από τον παρακείμενο φυσιολογικό ιστό γ) λήψη υλικού από την πιο ύποπτη περιοχή του όζου. Η FNA με υπερηχογραφική καθοδήγηση είναι εύκολα ανεκτή από τον ασθενήκαι ασφαλής διαδικασία και αν γίνει με σωστές προδιαγραφές και από έμπειρο ιατρό, η ευαισθησία της ξεπερνάει το 95%, ενώ η ειδικότητα είναι πάνω από 90% (ανάλογα με την ιστολογική διάγνωση).
Βιβλιογραφία
- Vaccarella S, Franceschi S, Bray F, Wild CP, Plummer M, Dal Maso L. Worldwide Thyroid-Cancer Epidemic? The Increasing Impact of Overdiagnosis. N Engl J Med. 2016 Aug 18;375(7):614-7.
- Cantisani V, Grazhdani H, Drakonaki E, D’Andrea V, Di Segni M, Kaleshi E, Calliada F, Catalano C, Redler A, Brunese L, Drudi FM, Fumarola A, Carbotta G, Frattaroli F, Di Leo N, Ciccariello M, Caratozzolo M, D’Ambrosio F. Strain US Elastography for the Characterization of Thyroid Nodules: Advantages and Limitation. Int J Endocrinol. 2015; 2015:908575.
- Singh Ospina N, Brito JP, Maraka S, Espinosa de Ycaza AE, Rodriguez-Gutierrez R, Gionfriddo MR, Castaneda-Guarderas A, Benkhadra K, Al Nofal A, Erwin P, Morris JC, Castro MR, Montori VM. Diagnostic accuracy of ultrasound-guided fine needle aspiration biopsy for thyroid malignancy: systematic review and meta-analysis. Endocrine. 2016 Sep;53(3):651-61. doi: 10.1007/s12020-016-0921-x. Epub 2016 Apr 12. PMID: 27071659.
