Η χώρα μας σύμφωνα με πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα εμφανίζει ανά έτος περίπου 9000 νέους ασθενείς με κακοήθεια πνεύμονα και σχεδόν 7.600 συνάνθρωποί μας φεύγουν από την ζωή ανά έτος λόγω καρκίνου πνεύμονα.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της συγκεκριμένης νόσου συμβαίνει κυρίως όταν ο ασθενής εμφανίσει συμπτώματα , οπότε συνήθως το στάδιο της νόσου είναι προχωρημένο και η αντιμετώπιση της κακοήθειας είναι κυρίως η χημειοθεραπεία, η ανοσοθεραπεία, η στοχεύουσα θεραπεία και η ακτινοθεραπεία. Όταν όμως η κακοήθεια διαγνωσθεί σε αρχικό στάδιο τότε η επιβίωση των ασθενών είναι καλύτερη και μπορεί ο ασθενής να λάβει ριζική θεραπεία με σκοπό την ίαση της νόσου.
Ο προσυμπτωματικός έλεγχος λοιπόν του καρκίνου πνεύμονα δίνει την δυνατότητα διάγνωσης της κακοήθειας πνεύμονα έγκαιρα και σε αρχικό στάδιο με αποτέλεσμα ο ασθενής να οδηγηθεί σε θωρακοχειρουργική εξαίρεση της νόσου και να κερδίσει την ζωή του μαζί με την πιθανή περαιτέρω ογκολογική θεραπεία πριν ή μετά την χειρουργική εξαίρεση της νόσου εάν απαιτείται.
Ο προσυμπτωματικός έλεγχος της κακοήθειας πνεύμονα πλέον εφαρμόζεται σε ορισμένες χώρες του πλανήτη μας βασιζόμενος σε διεθνείς τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες με κύριες την National Lung Screening Trial (Αμερική) και Νelson Trial (Ευρώπη), όπου διαπιστώθηκε μείωση θνητότητας από καρκίνο πνεύμονα περίπου 20-26% στους υποψήφιους που συμμετείχαν στην μελέτη και υποβλήθηκαν σε αξονική τομογραφία θώρακα χαμηλής δόσης σε σχέση με όσους δεν υποβλήθηκαν σε κανένα προσυμπτωματικό έλεγχο ή απλά έκαναν ακτινογραφία θώρακα.
Ο προσυμπτωματικός έλεγχος περιλαμβάνει υγιείς ανθρώπους που έχουν υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο πνεύμονα και υποβάλλονται σε αξονική τομογραφία θώρακα χαμηλής δόσης σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα και για προκαθορισμένο χρόνο. Η συμμετοχή των υγιών συνανθρώπων μας, που έχουν υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν κακοήθεια πνεύμονα σε συντεταγμένο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου, προϋποθέτει την ύπαρξη οργανωμένου κέντρου προσυμπτωματικού ελέγχου με δυνατότητα παροχής προγράμματος διακοπής καπνίσματος για τρέχοντες καπνιστές και ειδικά εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό που γνωρίζει την διαχείριση των απεικονιστικών ευρημάτων που ίσως προκύψουν κατά την παρακολούθηση του υποψηφίου που συμμετέχει στο πρόγραμμα.
Η κύρια ανησυχία των συμμετεχόντων σε πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου καρκίνου πνεύμονα περιλαμβάνει την έκθεσή τους σε ακτινοβολία που ίσως επιβαρύνει την υγεία τους, την διαπίστωση απεικονιστικών ευρημάτων και την υποβολή τους σε ιατρικές διαγνωστικές πράξεις για ευρήματα που τελικά αποδεικνύεται ότι δεν ήταν κακοήθεια. Οι παραπάνω ανησυχίες είναι απόλυτα δικαιολογημένες αλλά τα διεθνή δεδομένα πλέον καταδεικνύουν ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος όταν διενεργείται σε εξειδικευμένα κέντρα εξασφαλίζει την υγεία και ασφάλεια των υποψηφίων.
Υπάρχει όμως και διεθνής ιατρικός προβληματισμός σχετικά με τον προσυμπτωματικό έλεγχο και αφορά τα εξής ερωτήματα: ποια είναι τα καταλληλότερα κριτήρια επιλογής των υποψηφίων, εάν η παρουσία βιοδεικτών μπορεί να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα του προγράμματος, το πόσο συχνά πρέπει να επαναλαμβάνεται η αξονική τομογραφία θώρακα χαμηλής δόσης, για πόσο χρονικό διάστημα πρέπει να διαρκεί η παρακολούθηση των συμμετεχόντων και ποιο είναι το πιο κατάλληλο πρωτόκολλο απεικονιστικής παρακολούθησης των ευρημάτων.
Η χώρα μας χαρακτηρίζεται από υψηλό ποσοστό καπνιστών και μάλιστα σε νεαρές σχετικά ηλικίες οπότε ένα συντεταγμένο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου θα αναδείξει μείωση των θανάτων από καρκίνο πνεύμονα των Ελλήνων, λιγότερα απωλεσθέντα χρόνια ζωής ανά 100.000 συμπολίτες μας και εξοικονόμηση οικονομικών πόρων στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, επειδή θα μειωθούν οι δαπανηρές ογκολογικές θεραπείες για ασθενείς με προχωρημένο στάδιο νόσου
Η Ελληνική πολιτεία αναμένεται σύντομα να διαθέτει επίσημη επιστημονική πρόταση για εφαρμογή εθνικού προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου για καρκίνο πνεύμονα, με την ελπίδα οι συμπολίτες μας να έχουν την ευκαιρία να κερδίσουν την ζωή τους.
- National Lung Screening Trial Research Team, Aberle DR, Adams AM, Berg CD, et al: “Reduced lung-cancer screening mortality with low-dose computed tomographic screening”. New England Journal of Medicine 365:395-409, 2011.
- De Koning HJ, van der Aalst CM, de Jong PA, et al. “Reduced lung-cancer mortality with volume CT screening in a randomized trial.” New England Journal of Medicine 382: 503-513,2020
- USPSTF “Screening for Lung Cancer: Recommendation Statement” Journal of American Medicine Association March 9 Vol 325, No 10;962-970,2021
Πνευμονολόγος MD, PhD, FCCP
Ακαδημαϊκός Υπότροφος Ε.Κ.Π.Α.
Ογκολογική Μονάδα Γ΄ΠΠ
ΓΝΝΘΑ “Η Σωτηρία”
