Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος τύπος νεοπλασίας στις γυναίκες. Αντιπροσωπεύει το 25% των νεοπλασιών στο γυναικείο φύλο και είναι η συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες. Τις τελευταίες δεκαετίες παρότι παρατηρείται μια τάση για αύξηση της συχνότητας εμφάνισης της νόσου η θνητότητα βαίνει μειούμενη και αυτό αποδίδεται σε πιο πρώιμη διάγνωση και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση. Η συνολική (ανεξαρτήτως σταδίου) επιβίωση των γυναικών στη 10ετια ξεπερνάει το 80%.
Επειδή προσβάλει και απειλεί όχι μόνο την ζωή αλλά και τη θηλυκότητα των γυναικών, ο καρκίνος του μαστού τα τελευταία χρόνια έχει τύχει εκτεταμένης προβολής. Πολύ λίγες άλλες παθήσεις έχουν μελετηθεί τόσο εντατικά τις τελευταίες δεκαετίες όσο ο καρκίνος του μαστού. Οι πρόοδοι που έχουν επιτευχθεί αφορούν σε κάθε πτυχή της νόσου από την βιολογία, την πρώιμη διάγνωση, τη χειρουργική αντιμετώπιση, τις συμπληρωματικές θεραπείες μέχρι την αντιμετώπιση της προχωρημένης νόσου.
Ο καρκίνος του μαστού δεν είναι ο ίδιος για όλες τις γυναίκες. Αναγνωρίζονται διαφορετικοί υπότυποι που χρήζουν διαφορετικής αντιμετώπισης και θεραπείας και οδηγούν σε προσωποποιημένες προσεγγίσεις για κάθε γυναίκα ξεχωριστά.
Στον τομέα της πρόληψης ενημερωτικές καμπάνιες τονίζουν την αξία του προσυμπτωματικού ελέγχου με μαστογραφία ετησίως από την ηλικία των 40 ετών και την ευαισθητοποίηση των γυναικών για την αναγνώριση σημείων της νόσου όπως οι αλλαγές στην εμφάνιση και υφή του μαστού ή της θηλής, την εμφάνιση διογκώσεων στο μαστό ή τη μασχάλη, την παρουσία εκκρίματος από τη θηλή.
Τα απεικονιστικά και κλινικά ευρήματα επιβεβαιώνονται με προεγχειρητική διάγνωση. Αλλά και από τη στιγμή της διάγνωσης η θεραπευτική της νόσου έχει αλλάξει. Από το δόγμα της μέγιστης ανεκτής θεραπείας περάσαμε στο δόγμα της ελάχιστης απαιτούμενης δραστικής θεραπείας. Αυτό έχει βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών μέσω της μείωσης ακρωτηριαστικών, με μεγάλη νοσηρότητα χειρουργικών θεραπειών και με την προσπάθεια αποκλιμάκωση των συστηματικών θεραπειών όπου αυτό είναι δυνατό. Οι ογκοπλαστικές επεμβάσεις και ο λεμφαδένας φρουρός γίνονται στα περισσότερα κέντρα που ασχολούνται με τον καρκίνο του μαστού και έχουν βελτιώσει το αισθητικό αποτέλεσμα της επέμβασης αλλά και τους κινδύνους από τον καθαρισμό της μασχάλης.
Η συμπληρωματική θεραπεία επίσης εξατομικεύεται. Ανάλογα με τον υπότυπο, την παρουσία μεταλλάξεων σε ογκογονίδια και τον εκτιμώμενο κίνδυνο υποτροπής οι ασθενείς λαμβάνουν προσωποποιημένα χημικοθεραπευτικά σχήματα. Παράλληλα η χρήση μοριακών υπογραφών έχει γλυτώσει χιλιάδες γυναίκες από αναποτελεσματικές και τοξικές θεραπείες.
Η υποκλασματοποίηση της ακτινοθεραπείας έχει μειώσει το χρόνο της θεραπείας και ολοένα και καλυτέρα μηχανήματα περιορίζουν τις τοξικότητες.
Αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο καθυστερημένης υποτροπής σε υποκατηγορίες ασθενών με καρκίνο μαστού, η ορμονοθεραπεία χορηγείται πλέον για μεγαλύτερα διαστήματα σε όσες ασθενείς το έχουν ανάγκη.
Τα τελευταία χρόνια οι σημαντικότερες πρόοδοι ωστόσο, έχουν γίνει στην προχωρημένη μεταστατική νόσο. Νέοι στοχευμένοι παράγοντες προσφέρουν καλύτερο έλεγχο της νόσου με μικρότερες τοξικότητες και σε όλο και περισσότερες γυναίκες πλέον η νόσος αποκτά μια χρονιότητα. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε τους CDK 4/6 αναστολείς στην ορμονοευαίσθητη νόσο, το pertuzumab στη Her2 θετική νόσο, το olaparib στην BRCA θετική νόσο, και πολύ πρόσφατα την ανοσοθεραπεία στον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού.
Η αίσθηση του μέσου ανθρώπου είναι ότι η επίπτωση και η θνησιμότητα του καρκίνου έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Αυτό απέχει από την πραγματικότητα. Η πλειοψηφία των γυναικών με καρκίνων του μαστού θεραπεύονται πλήρως. Η δυναμική κοινωνικών συλλογών, η προβολή από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η κατάλυση των ταμπού έχουν δημοσιοποιήσει τη νόσο και αυτό εκλαμβάνεται λανθασμένα σαν αύξηση της επίπτωσης.
Παρόλες τις προόδους ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα δεν επαναπαύεται και συνεχίζει με αμείωτο ρυθμό την προσπάθεια για τη συνεχή βελτίωση της διάρκειας και της ποιότητας ζωής των ασθενών.
Από το Γεώργιο Κεσίση, Παθολόγο Ογκολόγο, Κλινική Άγιος Λουκάς
