Log In
22/12/2021

Η άσκηση της Ογκολογίας στην εποχή της Πανδημίας ή Γιατρός στην Πανδημία

(μια σύντομη Χιμαιρική Αφήγηση)

Ίσως είναι μια εξ ορισμού πρωταρχική αντίφαση, ένα σχήμα οξύμωρο: Ογκολογία και Λοιμός. Επειδή ο καρκίνος αποτελεί συνήθως μια μάλλον βραδεία διαδικασία. Μια σπείρα που ξετυλίγεται συνήθως αργά με αυξομειώσεις. Αντίθετα ο Λοιμός, η Επιδημία σχεδόν πάντα έχει εκρηκτικά χαρακτηριστικά αν και αυτός επίσης παρουσιάζει διάφορες φάσεις. Αν το σκεφτούμε λίγο περισσότερο βέβαια, Καρκίνος και Λοιμός έχουν αρκετά κοινά χαρακτηριστικά με κύρια τη σιγμοειδή καμπύλη -η περίφημη καμπύλη Gompertz, κοινός τόπος πλήθους βιολογικών, επιδημικών και κοινωνικών φαινομένων.

Γενικά, μια επιδημία βρίθει επειγόντων σε αντίθεση με τον καρκίνο όπου τα -επισήμως- επείγοντα μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού.  Μια πανδημία -η ακραία εκδοχή ενός επιδημικού φαινομένου, είναι συνήθως μια κατάσταση εκρηκτική, όχι απαραίτητα ως πραγματικές ανάγκες αλλά ως κοινωνικό κλίμα, ως πανικός.

Μια παρένθεση αναγκαία: οι φωνές των «νεοφώτιστων» που σαρκάζουν στο διαδίκτυο όσους αμφιβάλλουν για την πραγματικότητα έχουν κάτι από κωμικοτραγικό στα αισθητήρια του ογκολόγου. Αναφορές του τύπου «εσύ που αμφιβάλλεις έλα να δεις τι σημαίνει διασωληνωμένος χωρίς αναπνοή» ακούγονται παιδιάστικες από αυτούς που ζουν παρέα με τον θάνατο από ασφυξία κάθε μέρα, ασφυξία που καμμία μάσκα οξυγόνου, κανένας αναπνευστήρας δε μπορούν να αναχαιτίσουν. Επειδή, η αναπνευστική ανεπάρκεια από εκτεταμένη κατάληψη των πνευμόνων από καρκίνο φέρνει πολύ από στραγγαλισμό! Όμως και επειδή ο ασθενής με προχωρημένο καρκίνο συχνά δεν είναι επιλέξιμος για νοσηλεία σε ΜΕΘ -και ορθώς.

Σας καλούμε λοιπόν: ελάτε, νεοφώτιστα παιδάκια της εποχής του Covid 19, εδώ στα πεδία μάχης της ογκολογίας, στη λάσπη των Βερνταίν των τελικών σταδίων του καρκίνου! Θα σας δείξουμε εμείς οι ογκολόγοι, τι σημαίνει κομμένες αναπνοές κατά συρροήν και ίσως τότε μαζέψετε τις κορώνες σας.

Κλείνει η παρένθεση και μπαίνω στο κύριο θέμα.

Γενικές επισημάνσεις

-Οι επιπτώσεις της πανδημίας στη νοσηρότητα, πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη και θνησιμότητα από καρκίνο σε επίπεδο αριθμών και στατιστικής έχουν ήδη μπει στο μικροσκόπιο των ειδικών αν και είναι μάλλον κραυγαλέα και αυτονόητα.

-Δε θα μπω σε αυτό το πεδίο που είναι και εκτός του γνωστικού μου ενδιαφέροντος.

-Δεν θα μπω στο πώς πήγαν ή πηγαίνουν οι ασθενείς με καρκίνο την εποχή της πανδημίας, ιδιαίτερα την περίοδο του πρώτου και δευτέρου μεγάλου «κύματος» -ήδη υπάρχουν αρκετές μελέτες στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ αλλά και πιο πρόσφατα στην Ελλάδα. Είναι σχεδόν αυτονόητο και αυταπόδεικτο τι συμβαίνει όταν μια αρρώστια χάνει τη προτεραιότητα που ιστορικά είχε -η ήδη επισφαλής έννοια του «επείγοντος» μετά τη διάγνωση ενός καρκίνου πέρασε σε τουλάχιστον δεύτερη προτεραιότητα δεδομένων των ασφυκτικών συνθηκών των περισσοτέρων δημοσίων νοσοκομείων λόγω των ασθενών με Covid-19.

Οι συνθήκες στην Ελλάδα

Διεθνώς παρατηρήθηκε μεγάλη ανομοιογένεια αλλά και στο εσωτερικό της Ελλάδας, ακόμα στο εσωτερικό της μεγαλύτερης Περιφέρειας, της Αττικής. Μεγάλες διαφορές στην επιβάρυνση και διαχείριση μεταξύ διαφόρων τύπων νοσοκομείων αλλά και μεταξύ των ογκολογικών νοσοκομείων. Εν όψει αυτών θα περιοριστώ στο νοσοκομείο όπου λειτουργώ τα τελευταία τριάντα χρόνια. Τον Άγιο Σάββα.

Εκ των πραγμάτων λοιπόν η αφήγηση αυτών των δεκαοχτώ μηνών θα είναι βιωματική και χιμαιρική. Για το δεύτερο θα εξηγήσω τι εννοώ.

Εικόνες Πολέμου

  • Αντικρουόμενες οδηγίες και εντολές από την κεντρική διοίκηση -κοινός τόπος τελικά και σε μεγάλο βαθμό αναπόφευκτες για ένα άγνωστο εν πολλοίς ναρκοπέδιο -με συνέπειες ενίοτε καταστροφικές.
  • Οι επιδημιολογικές αποφάσεις και οδηγίες από «ειδικούς» χωρίς γνώση των ιδιαιτεροτήτων των ογκολογικών ασθενών –«επίτροποι» ενσκήπτοντες με «ειδικές αποστολές».
  • Οι πρώιμα κατατεθειμένες σχετικές προτάσεις της καθ’ ύλην αρμοδίας ΕΟΠΕ μάλλον ελάχιστα εισακούστηκαν -υποψιάζομαι πως οι αποφάσεις ήσαν ειλημμένες πολύ πριν και σε πολύ υψηλότερο επίπεδο.
  • Πραγματοποιήθηκε διαδοχικό «κλείσιμο» των δύο παθολογικών-ογκολογικών τμημάτων στα τέλη του 2020 και ήταν μια τραυματική εμπειρία για όλους, ασθενείς, γιατρούς και νοσηλευτές -με αρκετά προφανή και αφανή θύματα απ’ όλες τις τις κατηγορίες.
  • Τα άδεια κρεββάτια περιμένοντας το αρνητικό μοριακό για να δοθεί μια θεραπεία διάσωσης ή ίασης με τίμημα άλλοτε βαρύ, άλλοτε μάλλον ασήμαντο -αλλά πώς να το μεταφράσεις αυτό στον ίδιο τον άρρωστο ή στον εναγώνιο οικείο;
  • Οι άρρωστοι με καρκίνο και Covid, ολομόναχοι μέχρι να διακομιστούν στην ειδική μονάδα ουσιαστικά για να πεθάνουν διασωληνωμένοι ή όχι -το τελευταίο γιγαντώθηκε στη διάρκεια των επομένων κυμάτων.
  • Οι άρρωστοι με καρκίνο χωρίς Covid και πάλι ολομόναχοι ή εκ περιτροπής με έναν μόνο συνοδό εφ’ όσον «δε μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν -και τι σημαίνει αυτοεξυπηρετούμενος κανένα PS/scale δεν το περιγράφει (Karnofsky , ECOG κλπ). Μόνο η ευαισθησία του γιατρύ και αυτή στραγγαλισμένη από την απόδοση ευθυνών, επειδή ο υπεύθυνος του τμήματος είναι ο τελικός αποδέκτης μαζί με την προϊσταμένη τραβάν το κάρο στον κρανίου τόπο αφού οι διοικήσεις μετέφεραν κεντρικά εκδιδόμενες οδηγίες -και πώς αλλιώς να πράξουν και αυτές;
  • Οι πλησιοθάνατοι καρκινοπαθείς, ολομόναχοι χωρίς τους οικείους τους για λόγους αποτροπής της διασποράς -έτσι κι αλλιώς μόνοι δε φεύγουμε; Είναι παρηγοριά και απενοχοποίηση για τον ογκολόγο αυτή η έτσι κι αλλιώς αμφιλεγόμενη διαπίστωση;
  • Οι περιπατητικοί άρρωστοι που έβγαιναν στην καγκελόπορτα της κεντρικής εισόδου για να δουν τους οικείους -εικόνες που θύμιζαν στρατόπεδο συγκεντρώσεως.
  • Η αμοιβαία καχυποψία σε όλα τα δίπολα δράσης μέσα στο νοσοκομείο και οι συγκρούσεις μεταξύ των στελεχών του προσωπικού -αναπόφευκτα σε συνθήκες μείζονος κρίσης.
  • Οι ΜΕΘ, οι πάντα μισόκλειστες για τον ασθενή με καρκίνο, αμπάρωσαν σχεδόν τις πόρτες για διάφορους λόγους -συνήθως πραγματικούς.
  • Η εφημερία με τα διαδοχικά πρωτόκολλα ελέγχου -μια δοκιμασία για τον άρρωστο αλλά και για τα παθολογικά-ογκολογικά τμήματα που πρέπει να έχουν αποσπασμένο από ένα τουλάχιστον άτομο εκεί.
  • Το αναπόφευκτο δράμα της βραχείας νοσηλείας: αποσπασμένο προσωπικό χωρίς επαφή με το κεντρικό κτίριο του νοσοκομείου, πολλαπλά τεστ και το απορρέον βασανιστήριο των ασθενών να έρχονται δύο έως οκτώ φορές τον μήνα στο ΚΗΝ -όμως έτσι διαφυλάχθηκε η έγκαιρη εφαρμογή των χημειοθεραπειών στη συντριπτική πλειονότητα των ασθενών.
  • Το προσωπικό που παραμένει πάντα ποσοτικά ανεπαρκές όλο έρχεται και όλο δεν προσλαμβάνεται -και πώς θα μπορούσε πραγματικά να στελεχωθούν τα νοσοκομεία σε τέτοιους καιρούς;
  • Η φυγή των ασθενών στην «ασφάλεια» των ιδιωτικών με την απορρέουσα αιμορραγία τους -και μάλιστα σε εποχές διογκούμενης οικονομικής κρίσης.
  • Η έκρηξη της τηλεϊατρικής χωρίς προϋποθέσεις και προετοιμασία, χωρίς ανταμοιβή -get payed for internet medical advice: μια διαφήμιση που χλεύασε επανειλημμένα τον ογκολόγο του Δημόσιου Νοσοκομείου!
  • PrecisionMedicine στην εποχή της Πανδημίας: το συντομώτερο ανέκδοτο -αν και και η αναντιστοιχία συσσώρευσης της πρωτογενούς πληροφορίας από τη βασική έρευνα τρέχει ανέκαθεν πολύ μπροστά από την εφαρμογή της στην πράξη -απλώς το χάσμα διευρύνεται με γεωμετρική πρόοδο.
  • Προηγμένες θεραπείες την εποχή των αλλεπάλληλων ΣΗΠ και των αλλεπάλληλων Covid test -μοιάζει επίσης με σύντομο ανέκδοτο.
  • Κλινική έρευνα, Ανακουφιστική Φροντίδα, προγράμματα κατ΄οίκον νοσηλείας -σύντομο ανέκδοτο, αλλά και μια ευκαιρία αναστοχασμού και επανεκκίνησης της προσπάθειας;

Όλα τα παραπάνω ήταν μια απόλυτα συνοπτική από μνήμης περιγραφή.

Ύστερα ήρθαν τα εμβόλια…

Πάνω που αρχίσαμε να «προσαρμοζόμαστε» στις συνθήκες πολέμου, στο τέλος του 2020 ήρθαν τα εμβόλια και η τράπουλα πάλι ανακατεύτηκε -θυμίζω μόνο πως τράπουλα σημαίνει παγίδα…

Πολλοί, στην πρώτη γραμμή, νιώσαμε μια παραλυτική κόπωση και εσωτερικές φωνές που μας παραινούν να λιποτακτήσουμε -χωρίς οδόσημα διαφυγής.

Όμως, ένα χρόνο μετά την έλευση των κυρίων όπλων αναχαίτισης, και ενώ συρρέουν ασύντακτα και άναρχα και άλλα όπλα, ακόμα εδώ είμαστε. Στη νιοστή δύναμη του Χάους, μιας σοβαρής απειλής της Δημόσιας Υγείας που η διαχείρισή της έχει όλα τα χαρακτηριστικά της ασυναρτησίας και όχι των κανόνων που διέπουν τα μαθηματικά των φράκταλς του ιδιοφυούς Mandelbrot.

Μέσα στο ασυνάρτητο αυτό τοπίο κινείται ο γιατρός και ο νοσηλευτής -και βέβαια όχι μόνο στην ογκολογία. Ο υγειονομικός, σύμμορφος με τις επιταγές της ηγεσίας ή αρνητής ή σκεπτικιστής -ίσως ο μόνος δρόμος για την αλήθεια που όλο ξεμακραίνει.

Ο ογκολόγος, λοιπόν καλείται να πάρει αποφάσεις: ναι ή όχι, αποφάσεις ποικίλων προτεραιοτήτων, αναστοχασμός πάνω σε υπερθεραπείες, ποιον να παλέψει και ποιον όχι, ένα πλήθος άλλων εξοντωτκών διλημμάτων -όμως χειροκροτήματα όταν ο «ήρωας» σωριάζεται σαν άδειο σακκί στο καναβάτσο του ριγκ.

Τί είχαμε λοιπόν, τί χάθηκε, τί έμεινε, τί έχουμε, τί θα μείνει;

Τί είχαμε, λοιπόν; Πώς να περιγράψεις αυτό το ασύλληπτο Σώμα Πραγμάτων, Αξιών, Πεποιθήσεων και Βεβαιοτήτων;

Τι χάσαμε; Αισθάνομαι πως χάσαμε ελάχιστα στην Πράξη, επειδή έτσι κι αλλιώς, σε τούτη τη χώρα με τις απροσμέτρητες αντιφάσεις και την χρονίως πλημμελή οργάνωση σε όλους τους τομείς της Υγείας, δεν είχαμε και πολλά να χάσουμε. Χάσαμε σίγουρα για μια ακόμα φορά τις εγκατεστημένες Βεβαιότητες.

Τι έχουμε; Ένα ασύλληπτης έκτασης Σώμα λάσπης από τη κατεβασιά του Χειμάρρου μιας ακόμα Λοιμικής ‘Ωσης, που πρέπει να επεξεργαστούμε -και αυτό θα πάρει χρόνια.

Μας μένουν πάντως κάποια σημαντικά «απόνερα», για παράδειγμα κανόνες ατομικής υγιεινής, εν πολλοίς ανώφελοι όπως το συχνό πλύσιμο χεριών με αντισηπτικά, οι μάσκες, η ανεφαψία κλπ -όμως δεν άλλαξε τίποτε στην πάγια απλυσιά κι αφροντισιά του μέσα μας…

Ποιο το Χιμαιρικό;

Στα ρήγματα των σεισμών αναδύονται οι πολιτισμοί, είναι γνωστό. Μέσα από όλον αυτόν τον ορυμαγδό, αναδύεται το καινοτόμο -ως αέναη επανάληψη της Ιστορίας.

Η Ψηφιακή Εποχή, και τα συμπαρομαρτούντα της, όπως η τηλεϊατρική με όλες τις εξαρχής υπονομεύσεις του επικέντρου νοήματος της Ιατρικής και τις απορρέουσες καταδολιεύσεις.

Θα μείνει μια Τεχνολογία που καλπάζει και η δίκοπη θυγατέρα της, η Τεχνητή Νοημοσύνη, με όλη την πολυσημία και τους κινδύνους από τη γενικευμένη εφαρμογή της.

Η Χίμαιρα και ο Βελεροφόντης και πάλι επίκαιροι

Στην Ελληνική Μυθολογία, η Χίμαιρα ήταν το Σύμβολο των Ψευδαισθήσεων και ο Βελεροφόντης ήταν ο ιδιοφυής ήρωας, την κατανίκησε όταν υψώθηκε πάνω από αυτήν με τον Πήγασο.

Γιατί ονόμασα Χιμαιρική Αφήγηση την άσκηση της Ογκολογίας στην εποχή της Πανδημίας; Η νέα Γνώση,  φτάνοντας στα χέρια μας θα μας επιτρέψει να υψωθούμε και να κατανικήσουμε κάποιες από τις αυταπάτες μας. Θα σημάνει την έναρξη ενός νέου κύκλου της Ιστορίας που θα μας οδηγήσει και πάλι σ’ αυτές -τις αυταπάτες.

Είχαμε ένα χαλαρό μείγμα οργάνωσης Υπηρεσιών Υγείας στα πρότυπα του Διαφωτισμού πάνω στο Σώμα μιας Συμβιωτικής Κοινωνίας. Ένα Υβρίδιο. Κινδυνεύουμε να γίνει Χίμαιρα και να μας κατασπαράξει; Ελπίζω πως όχι.

Πάντως αυτά που θα μείνουν θα είναι τα τυχαίως ή προορισμένα καταλληλότερα και αυτό είναι τελικά το μήνυμα της Εξελικτικής Βιολογίας -ταυτόσημης εδώ με την Ιστορία.

*Το παραπάνω κείμενο εκφωνήθηκε στο συνέδριο του Ογκολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου Μεταξά, τον Νοέμβριο 2021.

Από τον Αλέξανδρο Αρδαβάνη, Παθολόγο Ογκολόγο, “ΑΟΝΑ Άγιος Σάββας”

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται.

Newsletter

footer

Όροι Χρήσης

Κλινικές μελέτες ΕΟΠΕ

copyrights HTML