Πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την καρκινογένεση

Είναι πλέον γνωστή και συζητημένη η επέλαση της λεγόμενης κλιματικής αλλαγής, δηλαδή της μεταβολής του κλίματος του πλανήτη μας. Κλιματική μεταβλητότητα έχει βιώσει και λογικά θα συνεχίζει να βιώνει η γη, θα αλλάζουν δηλαδή οι μετεωρολογικές συνθήκες υπό φυσιολογικές διαδικασίες σε μεγάλη χρονική κλίμακα. Η μεταβολή στο κλίμα όμως που συμβαίνει έντονα τα τελευταία χρόνια οφείλεται άμεσα ή έμμεσα σε ανθρώπινες δραστηριότητες.

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία φαίνεται να είναι σημαντικές. Πιο συγκεκριμένα, οι υψηλές θερμοκρασίες, η ατμοσφαιρική ρύπανση και οι εκτεταμένες πυρκαγιές οδηγούν σε αυξημένη συχνότητα αναπνευστικών και καρδιαγγειακών ασθενειών. Ο συνδυασμός θερμότερης ατμόσφαιρας με τις υψηλές βροχοπτώσεις οδηγούν στη διασπορά ασθενειών όπως η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός.

Όμως πώς επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τη συχνότητα του καρκίνου?

Επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας (University of California San Francisco -UCSF) ανέλυσαν εξήντα δημοσιευμένα επιστημονικά άρθρα και συσχέτισαν τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη, των περιβαλλοντικών τοξινών, της υπεριώδους ακτινοβολίας, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, των λοιμογόνων παραγόντων και των προβλημάτων στα αποθέματα νερού και φαγητού με την αύξηση της καρκινογένεσης στον άνθρωπο.

Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, που προκαλείται από την καύση ορυκτών καυσίμων αναμένεται να προκαλέσει σημαντικές αλλαγές στα καιρικά πρότυπα, οδηγώντας σε φυσικές καταστροφές που είναι και συχνότερες αλλά και πιο καταστροφικές. Αυτές οι καταστροφές είναι πιθανό να αυξήσουν την έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες, όπως έχει ήδη παρατηρηθεί μετά από πολλές πρόσφατες φυσικές καταστροφές. Πιο συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών που κατέστρεψαν την Καλιφόρνια το 2020, η αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης έκανε την ποιότητα του αέρα της περιοχής του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο τη χειρότερη στον κόσμο. Στο Τέξας, οι πλημμύρες σε χημικά εργοστάσια και διυλιστήρια πετρελαίου που προκλήθηκαν από τον τυφώνα Χάρβεϊ το 2017 οδήγησαν στην απελευθέρωση μεγάλων ποσοτήτων καρκινογόνων ουσιών στην περιοχή του Χιούστον.

Ο καρκίνος του πνεύμονα, ο οποίος ήδη αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως, αναμένεται να αποτελέσει πάνω από το 15% των νέων περιπτώσεων καρκίνου. Μειώνοντας την ατμοσφαιρική ρύπανση οι θάνατοι από την καρκίνο του πνεύμονα θα μειωθούν και σύμφωνα με τους ειδικούς υπάρχουν πάμπολλες κλινικές, συμπεριφορικές και πολιτικές λύσεις για να μειώσουν το ρυθμό της κλιματικής αλλαγής, την επίπτωση του καρκίνου και των θανάτων από αυτό.

Αλλαγές στα αποθέματα φαγητού, όπως για παράδειγμα η μείωση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών, αναμένεται το 2050 να προκαλέσει περισσότερους από μισό εκατομμύριο θανάτους παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένων και θανάτων λόγω καρκίνου.

Οι κλιματική αλλαγή έχει προκαλέσει και κοινωνικοοικονομικές ανισότητες, οδηγώντας σε υψηλότερες τάσεις μετανάστευσης και σε φτώχεια. Φαίνεται ότι οι πληθυσμοί αυτοί έχουν μεγαλύτερο ποσοστό εμφάνισης και θνητότητας από τη νεοπλασματική νόσο.

Επιπλέον, τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης που απαιτούνται για τη διάγνωση, τη θεραπεία και τη φροντίδα του καρκίνου διαταράσσονται τάχιστα από μαζικές πιέσεις λόγω ακραίων φυσικών φαινομένων ή άλλων απρόβλεπτων καταστάσεων κρίσεως. Η πανδημία COVID-19 είναι ένα ξεκάθαρο παράδειγμα αυτής της αποδιοργάνωσης, μετατοπίζοντας τις ιατρικές παροχές μακριά από τον καρκίνο και αναγκάζοντας χιλιάδες ασθενείς να καθυστερήσουν τους προληπτικούς ελέγχους του καρκίνου από φόβο μήπως προσβληθούν από τον ιό με επακόλουθο τη διάγνωση του καρκίνου σε πιο προχωρημένο στάδιο και επομένως την αύξηση της θνητότητας από αυτόν.

Ομοίως, επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα τα οποία έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια όπως πλημμύρες και καταιγίδες αποδιοργανώνουν τα συστήματα υγείας στις περιοχές που συμβαίνουν, μειώνοντας την ποιότητα των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών. Αυτά τα συμβάντα διακόπτουν επίσης την παροχή υπηρεσιών προκαλώντας ελλείψεις ηλεκτρικού ρεύματος, διακόπτοντας τις αλυσίδες εφοδιασμού, τις μεταφορές και την επικοινωνία από και πρός την ιατρική δομή. Στο Πουέρτο Ρίκο, για παράδειγμα, οι τυφώνες Ίρμα και Μαρία οδήγησαν σε εκτεταμένη απώλεια ηλεκτρικής ενέργειας, κατεστραμμένους δρόμους και διαταραχές στις συγκοινωνίες. Ως αποτέλεσμα, μεγάλο μέρος του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης δεν ήταν σε θέση να λειτουργήσει και οι ασθενείς δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν για να λάβουν ογκολογική φροντίδα για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Από την άλλη πλευρά η ιατρική βιομηχανία συμβάλει σημαντικά στην εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, αντιπροσωπεύοντας το 10% των συνολικών εκπομπών στις ΗΠΑ και το 4% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αν και το αποτύπωμα των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι δύσκολο να εκτιμηθεί στο κομμάτι που αφορά την ιατρική βιομηχανία του καρκίνου, σύμφωνα με την Sarah Briggs και τους συνεργάτες της από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ίσως συμβάλει και αυτό στην κλιματική αλλαγή. Υπάρχουν πολλές δυνατότητες για τη μείωση των ρύπων που πιθανόν οφείλονται στην αντιμετώπιση του καρκίνου.Θα πρέπει να σκύψει η επιστημονική και τεχνολογική κοινότητα σε καλύτερες, πιο αποτελεσματικές μεθόδους πρόληψης και θεραπείας, σε ιατρικά μηχανήματα και συσκευές με λιγότερους ρίπους, σε νοσοκομειακές εγκαταστάσεις φιλικές προς το περιβάλλον.

Θα χρειαστούν σίγουρα δεκαετίες για να κατανοήσουμε πλήρως τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στον καρκίνο, δεδομένου του χρόνου που θα χρειαστεί από την έκθεση στην κλινική διάγνωση. Αλλά αυτό δεν θα πρέπει να αποτρέψει την ανάληψη δράσης τώρα, καθώς οι επιβλαβείς επιπτώσεις από την ατμοσφαιρική ρύπανση και άλλους κλιματικούς κινδύνους θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης τους πρώτους μήνες της πανδημίας που βιώνουμε επιβεβαίωσε τις φωνές για άμεση λήψη μέτρων για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής.

“Η πανδημία COVID-19 μας έδειξε τη σημασία της επιστήμης και της δημόσιας υγείας», είπε η Naomi Beyeler. MPH, διευθύντρια του Κλίματος και της Υγείας στο UCSF, «και είδαμε τους τελευταίους μήνες ότι ως παγκόσμια κοινότητα υγείας, είμαστε σε θέση να κινητοποιήσουμε τις επενδύσεις, την έρευνα και τη συλλογική δράση που απαιτούνται για την επίλυση προβλημάτων υγείας σε παγκόσμια κλίμακα. Τώρα είναι η ώρα να εφαρμόσουμε αυτή τη φιλοδοξία στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης».

Σύμφωνα και με το σύνθημα της ΕΟΠΕ για την πρόληψης και ενημέρωση με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καρκίνου:

Μην εύχεσαι να μη σου συμβεί. Φρόντισε να μη σου συμβεί.