Δυο δημοσιεύσεις κίνησαν το ενδιαφέρον μου αυτή την Εβδομάδα.
Το άρθρο της Amy Kennedy, μιας νεαρής γιατρού που περιγράφει τις εμπειρίες του θηλασμού του βρέφους της [1] καθώς αναμένει τη γέννηση του δεύτερου παιδιού της και το άρθρο του Richard Buxton [2] που δημοσιεύθηκε στο τελευταίο τεύχος της τακτικής έκδοσης του περιοδικού του Βρετανικού Μουσείου. Το αντικείμενο και των δύο άρθρων, αλλά από εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις, είναι ο Μαστός, ή Μαζός, ή Μασδός, ή Μασθός, ανάλογα με την Ιωνική ή Δωρική διάλεκτο. [3] Ο μαστός απασχολεί ένα τεράστιο μέρος της κλινικής ογκολογίας και έρευνας και είναι στόχος νεοπλασίας ακόμη και σε κατοικίδια ζώα [4].
Ο Richard Buxton στο συναρπαστικό άρθρο του για τις Αμαζόνες αναφέρει ότι οι πολεμοχαρείς αυτές γυναίκες της Ελληνικής Μυθολογίας και ιστορικής παράδοσης, πήραν το όνομά τους από το στερητικό Α και Μαζός, χωρίς μαστό δηλαδή, αν και προτείνονται και άλλες ετυμολογικές εκδοχές.
Στη Ιπποκρατική Διατριβή «ΠΕΡΙ ΑΕΡΩΝ, ΥΔΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΩΝ» γίνεται αναφορά σε φυλή των Σκυθών, τους Σαυρομάτες, που κατοικούν γύρω από την Μαιώτιδα λίμνη. Για τις γυναίκες της φυλής αυτής ο συγγραφέας γράφει:-
«Τουτέων αἱ γυναῖκες ἱππἀζονταί τε και τοξεύουσι καὶ ἀκοντίζουσιν ἀπό των ἵππων καὶ μάχονται τοῖσι πολεμίοισιν, ἕως ἄν παρθένοι ἔωσιν» Και συνεχίζει «Τὸν δεξιὸν δὲ μαζὸν οὐκ ἔχουσιν. Παιδίοισι γὰρ ἐοῦσιν ἔτι νηπίοησιν αἱ μητέρες χαλκεῖον τετεχνημένον ἐπ᾽ αὐτέῳ τουτέῳ διάπυρον ποιέουσαι, πρὸς τὸν μαζὀν τιθέασι τὸν δεξιὸν καὶ ἐπικαίεται, ὤστε τὴν αὔξησιν φθείρεσθαι, ἐς δὲ τὸν δεξιὸν ὦμον καὶ βραχίονα πᾶσαν τὴν ἰσχὺν καὶ τὸ πλῆθος ἐκδιδόναι.
Στον Ομηρικό Έπος οι Αμαζόνες συμμάχησαν με τους Τρώες. Η Βασίλισσα τους, Πενθεσίλεια, σκότωσε κατά μια εκδοχή, τον στρατιωτικό χειρουργό Μαχάωνα, γιό του Ασκληπιού. Η ίδια, φέρεται οτι σκοτώθηκε από τον Αχιλλέα, ο οποίος την ερωτεύθηκε καθώς οι ματιές τους διασταυρώθηκαν τη στιγμή που η Πενθεσίλεια άφηνε την τελευταία της πνοή. Η σκηνή αποθανατίσθηκε σε μελανόμορφο αγγείο που αποδίδεται στον Εξεκία και το οποίο βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο [2].
Ο θρυλικός Θησέας της Αθήνας απήγαγε την αδελφή της Πενθεσίλειας, Αντιόπη, ή κατά μια άλλη εκδοχή την αδελφή της Ιππολύτη. Με τη σειρά τους οι Αμαζόνες εισέβαλαν στην Αττική, κατέλαβαν την Πνύκα και τον Λόφο του Άρη και τελικά εκδιώχθηκαν
από τον Θησέα [2].
Οι ποιητές της σύγχρονης Ελλάδας όπως ο Σεφέρης, ο Εγγονόπουλος και άλλοι επέλεξαν συχνά ένα ποιο λαϊκό όρο για να υμνήσουν αυτό το πολύτιμο όργανο για το οποίο Ογκολόγοι, και όχι μόνον, δίνουν καθημερινά μάχες για την ακεραιότητα και προστασία του. Το απόσπασμα από το ποίημα του Εθνικού μας ποιητή, ΑΝΤΙΟΠΗ, επεξηγεί…
ΑΝΤΙΟΠΗ
Αντιόπη σε είπα κάποτε σ’ ένα παλιό σκοπό μου,
τ’ όνομα, αχός πολεμικός και νικητήρια λάμψη….
…Κι ας τραγουδήσουνε για σε σκληρά τη γης χτυπώντας,
με τις χρυσές τις φέρμελες και τ’ άλικα τσαρούχια,
από το Βάλτο ασίκηδες κι από τα Καρπενήσια,
και Βλάχες ροδοκόκκινες, με τ’ άσπρα τα σεγκούνια,
σκοπούς αρματολίτικους, της κλεφτουριάς τραγούδια·
κι εσείς, ολόρθα σταλωτά βυζιά, τρεμοσαλεύτε
μαζί με τα γιορντάνια σας τα φλωροκαπνισμένα
σε λυγερές κορμοστασιές κυράδων και νυφάδων
που των πατρίδων τους χορούς χορεύουν,κελαηδώντας
γιαννιώτικα παράπονα, κρητικοπούλες ρίμες…
Μα εγώ κριματιστής για σε, κριτής εσύ για μένα.
Κ. Παλαμάς
Βιβλιογραφία
1. Kennedy A.J. Breast or Bottle – The illusion of choice. N Engl J Med 2023 388;16, 1447-49
2. Buxton R. Amazons: an ancient Greek thought experiment. British Museum Magazine, Spring Summer 2023, 46-49.
3. LIDDELL H.G. and SCOTT R. A Greek -English Lexicon, Oxford at the Clarendon Press 1968; p. 1083
4. Παυλίδης Ν. Η Διαχρονική Παρουσία του Καρκίνου στον Πλανήτη Γη. ΠΑΛΑΙΟ-ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ. Ιστορική Ανασκόπηση του Καρκίνου από την Αρχαιότητα μέχρι το 21ο Αιώνα. Πρακτικά του 2ου Διεθνούς Συμποσίου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιστορίας της Ογκολογίας. ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ. 2020; 21-33.