Το δικαίωμα στη λήθη (right to be forgotten) αφορά στο δικαίωμα των ατόμων που έχουν νοσήσει από κάποια κακοήθεια και έχουν ιαθεί να μην υφίστανται διακρίσεις και να διευκολύνεται η κοινωνική τους επανένταξη. Στόχος είναι η ισότιμη μεταχείρισή τους σε τραπεζικές και ασφαλιστικές διαδικασίες χωρίς διακρίσεις λόγω του ιατρικού τους ιστορικού.
Ο αριθμός των επιζώντων καρκίνου συνεχώς αυξάνεται χάρη στην έγκαιρη διάγνωση και τις αποτελεσματικές θεραπείες. Παρά την ίαση, το ιατρικό ιστορικό καρκίνου μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη στην πρόσβαση σε ασφαλιστικές διαδικασίες, να οδηγήσει σε άρνηση ασφαλιστικής κάλυψης ή υψηλότερα ασφάλιστρα. Επιπλέον, οι τράπεζες απαιτούν συχνά ασφάλιση ζωής ως εγγύηση για τη λήψη δανείων, γεγονός που καθιστά τη διαδικασία δύσκολη για τους επιζώντες καρκίνου και μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνικοοικονομικό αποκλεισμό.
Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την Καταπολέμηση του Καρκίνου (2021) και το Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (2022) έθεσαν ως στόχο την καθιέρωση του δικαιώματος στη λήθη για επιζώντες καρκίνου έως το 2025. Ως χρονικό όριο τέθηκαν τα δέκα έτη μετά τη θεραπεία για ενήλικες και τα πέντε έτη όταν η διάγνωση του καρκίνου έγινε πριν την ενηλικίωση. Πολλές χώρες της ΕΕ το έχουν ήδη θεσπίσει. Στην Ελλάδα ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί η υιοθέτηση ενός Κώδικα Δεοντολογίας από την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών και την Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ). Ο Κώδικας τέθηκε σε ισχύ από τις 26 Μαρτίου 2024. Αν και πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη, υπάρχουν περιορισμοί όσον αφορά το εύρος και τις μορφές ασφάλισης που καλύπτονται μέχρι σήμερα. Για το λόγο αυτό, βρίσκεται σε εξέλιξη προσπάθεια για νομοθετική ρύθμιση, δεδομένου ότι το δικαίωμα στη λήθη δεν έχει ακόμα πλήρη νομική κατοχύρωση στην Ελλάδα.
Από τις ασφαλιστικές εταιρείες και τους χρηματοπιστωτικούς φορείς επισημαίνονται προκλήσεις που σχετίζονται με την εκτίμηση κινδύνου. Σε επιστημονικό επίπεδο τίθενται ερωτήματα σχετικά με τον προσδιορισμό του καταλληλότερου χρονικού ορίου μετά τη θεραπεία. Οι προβληματισμοί αυτοί αναδεικνύουν την ανάγκη για σαφές και δίκαιο πλαίσιο εφαρμογής, που θα διασφαλίζει τόσο τα δικαιώματα των ασθενών όσο και την ασφάλεια των συναλλαγών.
Βιβλιογραφία
- Νάιντος Β. (Σεπτέμβριος 2025) Το δικαίωμα στη λήθη ως έκφανση της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας. Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου.
- European Commission. (2021). Europe’s beating cancer plan.
- European Parliament. (2022). European Parliament resolution of 16 February 2022 on strengthening Europe in the fight against cancer – towards a comprehensive and coordinated strategy.
- Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος. (2024). Κώδικας Δεοντολογίας για το Δικαίωμα στη Λήθη. https://www.moneyreview.gr/wp-content/uploads/2024/04/
