Ας αρχίσουμε από την μέση.
Από το μεσαίωνα. Μέχρι τότε – αφήνω στην άκρη τα Ασκληπιεία του αρχαίου κόσμου – οι αρχέγονες μορφές νοσοκομείων, όπως : η Βασιλειάδα του Μεγάλου Βασιλείου στη Καισάρεια, η Μονή Παντοκράτορος στην Κωνσταντινούπολη (1), το Hôtel-Dieu στο Παρίσι, ήταν εστίες για τους άπορους. Δεν ήταν τεχνοκρατικά ιδρύματα και δεν θα μπορούσαν να ήταν. Οι τεχνολογικές/βιομηχανικές επαναστάσεις βήμα – βήμα, ήλθαν μετά. Οι δομές του Βυζαντίου λειτουργούσαν – με την κυριολεξία της λέξης με ιερείς και μοναχούς – ως πράξη φιλανθρωπίας. Η συλλογική, νοσοκομειακή περίθαλψη τότε – ένας ιατρός, πολλοί ασθενείς – δωρεάν για τους απόρους και χρέωση της αμοιβής του ιατρού μόνο για τους εύπορους, τους έχοντας και κατέχοντας. Ουσιαστικά όμως ,δεν είχε να προσφέρει τίποτε παραπάνω από όσα προσέφερε η ατομική περίθαλψη – ένας ιατρός, ένας ασθενής – δηλαδή η επίσκεψη στο σπίτι. Οίκαδε και όχι οίκοθεν (2).
Όπως και να είχε, με τα τότε πενιχρά ιατρικά μέσα του καιρού εκείνου, δεν υπήρχε διαφορά στην διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση,
Πάμε στο σήμερα. Κορύφωση της τεχνολογίας και όσο για τους λειτουργούς της υγείας, ζόρικα τα πράγματα.
Κακά τα ψέματα. Μετακινούμαστε σε μια ιατρική χωρίς ιατρούς. Η κίνηση / movement : Μπορώ και χωρίς… (πχ το bra μου) μας πάει λίγο πιο εκεί, γιατί όχι και χωρίς τον Doctora μου.
Πιάνω στον αέρα μια λέξη απ’, τον γιατρό μου και την ξεσκονίζω στο διαδίκτυο. Δεν είμαι μόνος/η και ότι άλλο ορίζει η woke.
Η Βig Pharna είναι εκεί, θα με φροντίσει : πές μου μια λέξη αυτή μόνη λέξη – από τι νομίζεις ότι πάσχεις – και εγώ θα σου πω τι θα αγοράσεις (3). Η τυποποίηση των διαγνώσεων – ως σημείο εκκίνησης, οδηγεί σε αυτοματισμό της συνιστώμενης θεραπείας με τις ευλογίες της αγοράς.
Kαι με τον λειτουργό υγείας τι γίνεται; Έλα τώρα, τι να παιδεύεσαι εσύ ιατρέ μου, τι το ψάχνεις; Δες τι λένε οι κατευθυντήριες γραμμές. Έτσι και αλλιώς αυτές τις έχει δει πιο μπροστά από σένα, ο πελάτης, συγνώμη ο ασθενής ήθελα να πω. Άσε που παραμονεύει και ο δράκος. Μακριά από μπλεξίματα με δικαστικές /ασφαλιστικών περιπέτειες, διότι δεν συνεμορφώθην προς τας υποδείξεις *. Έστω και αν οι οδηγίες δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα, που να μπλέκεις τώρα ; Μια αμυντική ιατρική από τους θεραπευτές – κάνε ότι λένε οι κατευθυντήριες γραμμές – και καθάρισες. Όπως έχουν τα πράγματα, ασθενείς, συστήματα περίθαλψης και ασφαλιστικές οι πάντες, αναζητούν μια ταμπέλα που να οδηγεί σε θεραπευτική απόφαση/δέσμευση από τον θεράποντα και τα σκυλιά δεμένα.
EΣY τώρα, γιατί να βασανίζεσαι, είσαι εμμονικός; τι το παιδεύεις; Ιδού, ο αυτοματισμός της προτεινόμενης θεραπείας, όλα τα λύνει : Πχ C34, guidelines και ξεμπέρδεψες. Οne size fits all.
Το μεγάλο ερώτημα, το συμφέρον των ασθενών δηλ η σωστή αγωγή – πραγματικά προσωποποιημένη θεραπεία, με κάτι που το βλέπει πάνω στον ασθενή ο ιατρός, σε πιθανή κόντρα με τις κατευθυντήριες γραμμές – παραμένει.
Μια ακόμη παράμετρος. Τo υλικό της βιοψίας, ο γενετικός έλεγχος, είναι ένα σημείο εκκίνησης, αλλά δεν μας λέει τα πάντα για τον άρρωστο. Στον φαινότυπο παραφυλάνε επιγενετικά φαινόμενα, δύσκολο να τα βρούμε.
Μας απόμεινε το τελευταίο οχυρό. Η αντανάκλαση συναισθημάτων θεραπευτή- θεραπευμένου – η έρημη αφηγηματική ιατρική – πολιορκείται και αυτή από την ΑΙ και όπου ‘νάνε προσδοκούν να πέσει. Χάνεται έτσι η αμοιβαία ανακάλυψη του εαυτού και απομακρύνεται η ίαση του πάσχοντος, ως αγάπης ολοκληρία (4).
Και κάτι για κλείσουμε.
Για τα υπαρξιακά του τελικού σταδίου, τι έχεις να πείς; Εκεί πλέον είναι τα πιό ζόρικα. Στέκεσαι αμήχανος. Τι θα κάνεις; H εύκολη λύση: τον τροχονόμο. Παραπομπή: στον ψυχίατρο, ψυχολόγο, ψυχαναλυτή και ειδικούς στο life coaching, mindfuliness,ή έστω σε ένα πνευματικό.
ΕΣΥ ο θεράπων στην απ΄έξω;
Πάμε και στο οίκαδε. Εκεί χωρίς την πανοπλία (ιατρική μπλούζα), δεν είσαι οχυρωμένος πίσω από το γραφείο, παίζεις εκτός έδρας, χωρίς αμοιβή, τώρα που δεν υπάρχουνε διόδια και θα νικήσω δίχως πανοπλία* .
Ο χωροχρόνος ανήκει στον ασθενή. Πόσο λίγο ή πολύ, ξανοιγόμαστε στον απέναντι ως πρόσωπα, γιατρός και ασθενής, με ποιανού κανόνες παίζουμε, άγνωστο. Αυτή ίσως είναι γοητεία των διαπροσωπικών σχέσεων. Μπορεί να είναι δύσκολο το ξεκίνημα αλλά ο χρόνος και οι επαναλαμβανόμενες επισκέψεις, το γιατρεύουν. Το μήνυμα του θεράποντος ξεκάθαρο : Αν θες την βοήθεια μου, εδώ είμαι.
Ανταλλάσσουμε ρόλους, καθρέπτης ο άλλος, ποιος είμαι εγώ, ποιος είσαι εσύ. Ο καρκίνος είναι οικογενειακή νόσος, με ενδογενή δυναμικά ομάδας και η κοινωνία προσδοκά από εσένα τον θεράποντα, να γίνεις το νέο μέλος αυτής της οικογένειας. Οι επιπτώσεις ανάλογες με την περίπτωση. Ποιός πάσχει; πχ ο συναισθηματικός ηγέτης (συνήθως μικρό παιδί), ο οικονομικός πάροχος (εργαζόμενος γονιός) κ.α.
Τελικά, κυκλική διαδρομή, παίδες. Επιβάτες ανεβαίνουν και κατεβαίνουν ελευθέρα σε ενδιάμεσες στάσεις.
Ναι. Από το σπίτι των θεραπευτών (το νοσοκομείο), στο σπίτι των εχόντων ανάγκη και αντίστροφα.
Όλοι ανοικτοί – και οι μεν και οι δε – στο κάλεσμα.
Αν μπορείτε ελάτε εσείς κοντά μας. Αλλιώς κάλεσε μας εσύ στο σπιτικό σου . Μια οικογένεια είμαστε. Δεν είμαστε τσακωμένοι, γιατί να μην έρθουμε οίκαδε.
Εναλλακτικά η μάλλον συμπληρωματικά, ψάξε και στο παρόμοιο νόημα του εθελοντισμού βλ στάσου κοντά μας (5). Έλα και εσύ. Εμείς είμαστε εδώ. Τι θες, τι μπορούμε. Στο χέρι σου είναι (στο κινητό σου δηλαδή). Ψάξε να μας βρεις, να βρεθούμε, να τα βρούμε.
Μην με αποφεύγεις μάτια μου. Ζωή που δεν μοιράζεται είναι ζωή κλεμμένη*.
- Οι * (αστερίσκοι) παραπέμπουν σε στιχάκια σαλεμένων ποιητών.
- Timothy Miller. Η γέννησις του νοσοκομείου στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Εκδόσεις Βήτα. Αθήνα , 1988.
Σημ. Η μετάφραση είναι του αείμνηστου συναδέλφου Νίκου Κελέρμενου και προλογίζει ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος. Είναι μια αναφορά/σχολιασμός εγγράφων του 13ου αιώνα: Το Τυπικόν (οργανόγραμμα λειτουργίας του ιδρύματος, ως δραστηριότητα της μονής), ήταν πολύ πρωτοποριακό. Ένα ακόμη παράδειγμα του όταν εμείς : Γυναίκες ιατροι/νοσηλεύτριες φρόντιζαν γυναίκες ασθενείς, στη Μονή ενώ την ίδια εποχή στo Hôtel-Dieu ασθενείς στοιβάζονταν ανά δύο σε ένα κρεβάτι.
- https://www.babiniotis.gr Οίκοθεν-οίκοι-οίκαδε, από την σύνθεση στην ανάλυση.
- https://www.nccn.org Α library of guidelines for patients with cancer created with recommendations from NCCN.
- π. Φιλόθεος Φάρος. Η ίαση ως αγάπης ολοκληρία. Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, 1988.
- Στάσου κοντά μας. Σύλλογος εθελοντών στο ΓΑΝΠ Μεταξά, ο μοναδικός πανελληνίως, με μηδενικά λειτουργικά έξοδα. Όλα για τους ασθενείς : Χρόνος και χρήμα (συνδρομές μελών).
