Log In
12/09/2018

Οστεονέκρωση της γνάθου σε ασθενείς που λαμβάνουν παράγοντες στόχευσης των οστών

Πρόληψη – Πρώιμη διάγνωση – Αντιμετώπιση

Παράγοντες, όπως τα διφωσφονικά και η δενοσουμάμπη, που μειώνουν την οστική απορρόφηση, μπορούν να μειώσουν και τον κίνδυνο των οστικών συμβαμάτων και χορηγούνται ευρέως σε ασθενείς με οστεοπόρωση και σε ασθενείς με καρκίνο και οστική νόσο. Υψηλές, αθροιστικές δόσεις διφωσφονικών η δενοσουμάμπης, για μεγάλα χρονικά διαστήματα, έχουν συνδεθεί με την ανάπτυξη οστεονέκρωσης των γνάθων (ΟΝΓ) η οποία αποτελεί δυνητικά σοβαρή επιπλοκή. Η οστεονέκρωση των γνάθων, αν δεν αντιμετωπιστεί, μειώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών, ενώ μπορεί να έχει αρνητική επίπτωση στην χορήγηση της ογκολογική θεραπείας.

Κατάλληλη οδοντιατρική φροντίδα και η τήρηση καλής στοματικής υγιεινής μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης της ΟΝΓ, ενώ διάγνωση της ΟΝΓ, σε πρώιμα στάδια συμβάλλει στην επιτυχή θεραπευτική αντιμετώπιση. Η ενημέρωση και εκπαίδευση των ασθενών σχετικά με την επιπλοκή της ΟΝΓ και την τήρηση των πρωτοκόλλων  στοματικής υγιεινής είναι χρήσιμη και έχει δειχθεί, σε μελέτες, ότι μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο της ΟΝΓ.

Η ενημέρωση, επίσης, των Ιατρών Ογκολόγων και των λοιπών επαγγελματιών υγείας, που αντιμετωπίζουν ασθενείς με καρκίνο θα συμβάλλει στην

Τα τελευταία χρόνια έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος στις γνώσεις μας που αφορούν στην κλινική εικόνα και τους τύπους της ΟΝΓ, όπως: (1) οστεονέκρωση με εκτεθειμένο στη στοματική κοιλότητα νεκρό οστούν (exposed bone) και (2) οστεονέκρωση χωρίς αποκαλυμμένο νεκρό οστούν (nonexposed bone). Σχετικά με τη σταδιοποίηση, κυρίως για τον μη ειδικό ορισμό του σταδίου 0 υπάρχουν διαφωνίες, ενώ ειδικά απεικονιστικά ευρήματα δεν περιλαμβάνονται ακόμη στον ορισμό της ΟΝΓ, λόγω με επαρκούς περιγραφής τους. Τα απεικονιστικά ευρήματα χρησιμοποιούνται ως βοηθητικά διαγνωστικά εργαλεία στην διάγνωση αλλά και την πορεία της ΟΝΓ.  Η σταδιοποίηση, η οποία συνήθως καθορίζει και την θεραπευτική πρόταση για την αντιμετώπιση της ΟΝΓ, καλό είναι να γίνεται από κατάλληλα  εκπαιδευμένο κλινικό με εμπειρία στην αντιμετώπιση ογκολογικών ασθενών.

Νέα φάρμακα, χωρίς γνωστή δράση στην οστική απορρόφηση, όπως αναστολείς αγγειογένεσης, αναστολείς άλλων στόχων αλλά και παράγοντες ανοσοθεραπείας έχουν επίσης συνδεθεί με την ανάπτυξη της ΟΝΓ στην Ογκολογία. Τα κλινικά χαρακτηριστικά και η πρόγνωση της ΟΝΓ που σχετίζεται με τα φάρμακα στόχευσης των οστών σε σχέση με τους νέους παράγοντες, χωρίς γνωστή αντιαπορροφητική δράση, έχουν ομοιότητες αλλά και σημαντικές διαφορές.

Η σύγχρονη χορήγηση φαρμάκων στόχευσης των οστών με τους νέους παράγοντες απαιτεί ιδιαίτερη εγρήγορση, εφόσον ο κίνδυνος ΟΝΓ σε αυτές τις περιπτώσεις φαίνεται να αυξάνεται.

Σύμφωνα με εργαστηριακές μελέτες, μελέτες σε πειραματόζωα και μελέτες σε ασθενείς, η οδοντική και περιοδοντική λοίμωξη, πόνος, οίδημα, πυόρροια, πιθανόν να αποτελούν πρώϊμο στάδιο οστεονέκρωσης. Βιοψίες του φατνιακού οστού, κατά τη διάρκεια της οδοντικής εξαγωγής, έδειξαν, σε ποσοστό έως και 70%, νεκρές, κενές οστικές κοιλότητες, χωρίς οστεοκύτταρα, σε ασθενείς που ελάμβαναν σχετικά φάρμακα, εφόσον η εξαγωγή είχε πραγματοποιηθεί για την αντιμετώπιση οδοντικής/περιοδοντικής λοίμωξης. Εάν η λοίμωξη δεν ανταποκριθεί άμεσα, σε διάστημα μίας εβδομάδας, στη συντηρητική οδοντιατρική θεραπεία συστήνεται η εξαγωγή του δοντιού από οδοντίατρο η γναθοχειρουργό «με εμπειρία στην αντιμετώπιση ογκολογικών ασθενών» και σε συνεννόηση με τον ιατρό Ογκολόγο.

Η ενημέρωση των ασθενών, επομένως, και των ιατρών Ογκολόγων είναι σημαντική, ώστε να αναφέρουν χωρίς καθυστέρηση τυχόν οδοντιατρικό πρόβλημα, που μπορεί να συνδέεται  με ανάπτυξη ΟΝΓ.

Η ΕΟΠΕ, με την υποστήριξη της AMGEN, δημιούργησε τα Φυλλάδια ενημέρωσης, με στόχο την πληροφόρηση των ιατρών και των ασθενών σχετικά με την οστεονέκρωση των γνάθων, την μείωση της επίπτωσης της επιπλοκής, την έγκαιρη αναγνώρισή της και την προστασία των ασθενών.

Σοφία Αγγελάκη, Ουρανία Νικολάτου

Σοφία Αγγελάκη, Ουρανία Νικολάτου

Βιβλιογραφία

  1. Schiodt M, Reibel J, Oturai P, Kofod T. Comparison of nonexposed and exposed bisphosphonate-induced osteonecrosis of the jaws: a retrospective analysis from the Copenhagen cohort and a proposal for an updated classification system. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol. 2014;117:204–213.
  2. Taguchi A, Shiraki M, Sugimoto T, Ohta H, Soen S, Japan Osteoporosis Society. Lack of cooperation between physicians and dentists during osteoporosis treatment may increase fractures and osteonecrosis of the jaw. Curr Med Res Opin. 2016;32:1261–1268.
  3. Nicolatou-Galitis O, Migliorati C. Osteonecrosis of the jaw (ONJ) in patients who receive Bone Targeting Agents (BTAs): the power of e-learning. ecancermedicalscience. 2018; 12.
  4. Schiodt M, Vadhan-Raj S, Chambers MS, Nicolatou-Galitis O, Politis C, Coropciuc R, Fedele S, et al. A multicenter case registry study on medication-related osteonecrosis of the jaw in patients with advanced cancer. Support Care Cancer 2018;26:1905-1915.
  5. Nicolatou-Galitis O, Kouri, M, Papadopoulou E, Vardas E, Galiti D, Epstein J, Elad S, et al. Osteonecrosis of the jaw related to non-antiresorptive medications: A systematic review. Support Care Cancer. 2018; under minor revision.
  6. Van Cann T, Loyson T, Verbiest A, Clement PM, Bechter O, Willems L, et al. Incidence of medication-related osteonecrosis of the jaw in patients treated with both bone resorption inhibitors and vascular endothelial growth factor receptor tyrosine kinase inhibitors. Support Care Cancer 2018;26:869-878.
  7. Nicolatou-Galitis O, Razis E, Galiti D, Galitis E, Labropoulos S, Tsimpidakis A, Sgouros J, Karampeazis A, Migliorati C (2015). Periodontal disease preceding osteonecrosis of the jaw (ONJ) in cancer patients receiving antiresorptives alone or combined with targeted therapies: report of 5 cases and literature review. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol 120:699-706.
  8. Nicolatou-Galitis O, Papadopoulou E, Vardas E, Kouri M, Galiti D, Galitis E, et al. Dental/periodontal infection in cancer patients, who receive bone targeting agents: an early stage of osteonecrosis of the jaw (ONJ)? Support Care Cancer. 2017;25:S21–S266, PS002, article for submission.
  9. Schiodt M, Ottesen C, Madsen S, Nielsen E, Sand L, Gjoedesen C. Risk of osteonecrosis of the jaws after tooth extraction of 270 teeth with alveolectomy and primary surgical closure in 111 patients on antiresorptive treatment. Int J Oral Maxillofac Surg. 2017;46 Suppl 1:113.
  10. Nicolatou-Galitis O, Schiodt M, Amaral-Mendes R, Ripamonti C, Hope S, Drudge-Coates L, et al (2018). Medication-related osteonecrosis of the jaw: definition and best practice for prevention, diagnosis, and treatment. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol, in print.
  11. Mergoni G, Vescovi P, Sala SR, et al. The effect of laser therapy on the expression of osteocalcin

and osteopontin after tooth extraction in rats treated with zoledronate and dexamethasone. Support Care Cancer 2016; 24: 807–813.

  1. Ripamonti CI, Cislaghi E, Mariani L, Maniezzo M. Efficacy and safety of medical ozone (O(3) delivered in oil suspension applications for the treatment of osteonecrosis of the jaw in patients with bone metastases treated with bisphosphonates: Preliminary results of a phase I-II study. Oral Oncol 2011; 47: 185–190.
  2. Ramaglia L, Guida A, Iorio-Siciliano V, Cuozzo A, Blasi A, Sculean A. Stage-specific therapeutic strategies of medication-related osteonecrosis of the jaws: a systematic review and meta-analysis of the drug suspension Clin Oral Invest 2018;https://doi.org/10.1007/s00784-017-2325-6.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται.

Newsletter

footer

Όροι Χρήσης

Κλινικές μελέτες ΕΟΠΕ

copyrights HTML