Είναι μεγάλη μας τιμή, ως Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας, να συμβάλουμε με τεκμηριωμένη επιστημονική γνώση στο κρίσιμο θέμα που εξετάζετε σήμερα: την πρόληψη του καρκίνου μέσω της μείωσης της έκθεσης σε δύο κυρίαρχους τροποποιήσιμους παράγοντες: το κάπνισμα και η μόλυνση του περιβάλλοντος.
- Το κάπνισμα: ο σημαντικότερος αποτρέψιμος παράγοντας καρκίνου: o καπνός είναι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η πρώτη αιτία καρκίνου παγκοσμίως. Εκτιμάται ότι το 30% όλων των θανάτων από καρκίνο οφείλεται στο κάπνισμα. Δεν περιορίζεται μόνο στον καρκίνο του πνεύμονα, αλλά συνδέεται με τουλάχιστον 16 διαφορετικά είδη καρκίνου, περιλαμβανομένων του στόματος, του οισοφάγου, της ουροδόχου κύστης και του παγκρέατος.
Στην Ελλάδα, η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική:
– Το ποσοστό καπνιστών παραμένει ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη.
– Η έκθεση ανηλίκων και νέων σε καπνό, ακόμα και σε σχολικά περιβάλλοντα ή αθλητικούς χώρους, είναι δυστυχώς υπαρκτή.
– Τα νέα προϊόντα, όπως ηλεκτρονικά τσιγάρα και θερμαινόμενος καπνός, διαφημίζονται έμμεσα ως “ασφαλέστερα”, κάτι που δεν στηρίζεται επαρκώς από επιστημονικά δεδομένα.
Το βασικό μήνυμα είναι σαφές: Δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο καπνίσματος! Η απεξάρτηση και η μη έκθεση, ειδικά των παιδιών και των εφήβων, πρέπει να αποτελούν εθνική προτεραιότητα.
2.Περιβαλλοντική ρύπανση και καρκινογένεση: το 2013, η Διεθνής Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) κατέταξε επίσημα τη γενική ατμοσφαιρική ρύπανση και τα αιωρούμενα σωματίδια (PM2.5) ως καρκινογόνους παράγοντες Κατηγορίας Ι – δηλαδή, αποδεδειγμένα καρκινογόνους για τον άνθρωπο.
Η μακροχρόνια έκθεση σε μικροσωματίδια σχετίζεται με:
– αύξηση του κινδύνου για μια σειρά κακοήθων νεοπλασμάτων. Σε αυτά περιλαμβάνονται ο προφανής καρκίνος του πνεύμονα, αλλά και άλλες κακοήθειες όπως ο καρκίνος του μαστού, που αποτελεί την πιο συχνή κακοήθεια στις γυναίκες. καρκίνου του πνεύμονα. Ο μηχανισμός της καρκινογένεσης βασίζεται στην ανάπτυξη γενετικών μεταλλάξεων στα κύτταρα του σώματος που δρουν σωρευτικά.
Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (EEA, 2024) εκτιμά ότι περισσότεροι από 250.000 πρόωροι θάνατοι ετησίως στην Ευρώπη σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση.
3.Συστημική προσέγγιση πρόληψης: η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει ότι τα ισχυρότερα εργαλεία πρόληψης είναι: η εκπαίδευση, η νομοθετική συνέπεια, και η κοινωνική συναίνεση.
Η ΕΟΠΕ προτείνει:
1.Εισαγωγή βιωματικής αντικαπνιστικής εκπαίδευσης στα σχολεία.
2.Ενίσχυση της επιτήρησης εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου.
3. Συστηματική ενημέρωση του κοινού για τις επιπτώσεις της περιβαλλοντικής ρύπανσης.
4.Στήριξη επιδημιολογικών μελετών για τη συσχέτιση ρύπανσης και καρκίνου.
5. Δημιουργία διατομεακής πολιτικής πρόληψης με συνεργασία των αρμόδιων Υπουργείων.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι για τους ενεργούς καπνιστές αλλά και όσους έχουν διακόψει το κάπνισμα, οι οποίοι διατηρούν ένα αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου, υπάρχει μέθοδος πρόληψης. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος (screening) για καρκίνο του πνεύμονα με αξονική τομογραφία θώρακα χαμηλής δόσης. Σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες (USPSTF, 2021), ο έλεγχος αυτός μπορεί να μειώσει σημαντικά τη θνησιμότητα από καρκίνο του πνεύμονα, εντοπίζοντας τη νόσο σε πρώιμα, ιάσιμα στάδια. Η ανάπτυξη αντίστοιχων εθνικών προγραμμάτων στην Ελλάδα θα μπορούσε να έχει πολλαπλασιαστικό όφελος για τη δημόσια υγεία.
Καταληκτικά: ο καρκίνος, σε πολλές περιπτώσεις, δεν είναι θέμα τύχης αλλά συνθηκών και συμπεριφορών που μπορούν να τροποποιηθούν. Η επένδυση στην πρόληψη, μέσα από εκπαίδευση και περιβαλλοντική προστασία, σώζει ζωές και μειώνει το κόστος για το σύστημα υγείας.
Η ΕΟΠΕ δηλώνει παρούσα και πρόθυμη να στηρίξει κάθε θεσμική πρωτοβουλία με επιστημονική τεκμηρίωση και δράση.
