
Ένας 28χρονος άνδρας με διάγνωση μεταστατικού γαστρεντερικού στρωματικού όγκου (GIST) με πρωτοπαθή εστία το στόμαχο έλαβε θεραπεία με imatinib mesylate , με αρχική δόση 400 mg ημερησίως (παρουσία μετάλλαξης στο εξώνιο 11, απουσία μετάλλαξης στο εξώνιο 9 του ογκογονιδίου C-KIT). Δυο μήνες μετά την έναρξη της θεραπείας, ο ασθενής εμφάνισε αιφνίδια ένα διάχυτο, ερυθηματώδες-κηλιδώδες εξάνθημα στην πρόσθια (εικόνα 1) και την οπίσθια (εικόνα 2) επιφάνεια του κορμού, ενώ τα άκρα, οι βλεννογόνοι, η γεννητική περιοχή και η κεφαλή (πρόσωπο-τριχωτό κεφαλής) παρέμειναν ανέπαφα.
Το εξάνθημα δεν εμφάνιζε υπέγερση, όχθο ή πετέχειες, συνοδευόταν όμως από περφερική απολέπιση (εικόνα 3) , καθώς και από αίσθημα κνησμού και καύσου που υποχωρούσε με τη λήψη αντισταμινικών.
Η βιοψία δέρματος που ακολούθησε ήταν ενδεικτική παρουσίας λειχηνοειδούς εξανθήματος φαρμακευτικής αιτιολογίας. Η παθολογοανατομική εικόνα χαρακτηριζόταν από ανώμαλη επιθηλιακή υπερπλασία, εστιακή υπρκοκκίωση και ορθοκεράτωση, ενώ χαρακτηριστικά υπήρχε διήθηση από ουδετερόφιλα και ηωσινόφιλα κύτταρα (εικόνα 4). Η διακοπή της λήψης του imatinib οδήγησε σε σταδιακή αποκατάσταση του εξανθήματος σε διάστημα δυο εβδομάδων, ενώ παράλληλα ο ασθενής έλαβε σταδιακά μειούμενη δόση πρεδνιζόνης και αποκλειστές των Η1 και Η2 υποδοχέων ισταμίνης.
Ακολούθησε επανέναρξη του imatinib σεδόση 400 mg μέρα παρά μέρα με παράλληλη χορήγηση από του στόματος δεξαμεθαζόνης και αντισταμινικών, με σχετικά καλή ανοχή και μερική μόνο επανεμφάνιση του εξανθήματος σε μικρότερη έκταση. Λόγω της καλής ανοχής, η δόση του imatinib αποκαταστάθηκε στα αρχικα επίπεδα (400 mg ημερησίως) και η θεραπεία του ασθενούς συνεχίστηκε χωρίς άλλη αξιοσημείωτη τοξικότητα.
Το λειχηνοειδές φαρμακευτικό εξάνθημα αποτελεί μια σπάνια παρενέργεια της ιματινίμπης της οποίας η αιτιολογία δεν είναι σαφώς διευκρινισμένη. Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται περίπου 15 περιστατικά διάχυτου ομαλού λειχήνα σχετιζόμενου με τη χορήγηση ιματινίμπης, τα περισσότερα σε ασθενείς με χρόνια μυελογενή λευχαιμία, και σπανιότερα σε ασθενείς με στρωματικούς γαστρεντερικούς όγκους. Το εξάνθημα είναι συνήθως κεντρικής κατανομής, ενώ χαρακτηριστικά δεν επηράζει τα άκρα, την κεφαλή και την γεννητική χώρα. Η βιοψία του δέρματος βοηθά στη διαφορική διάγνωση του φαρμακευτικού λειχηνοειδούς εξανθήματος από τον ιδιοπαθή διάχυτο ομαλό λειχήνα, αφού η παρουσία διηθήσεων από φλεγμονώδη κύτταρα συνηγορεί υπερ της φαρμακευτικής προέλευσης του εξανθήματος. Η θεραπευτική αντιμετώπιση συνίσταται σε διακοπή της θεραπείας με την ιματινίμπη και τη χορήγηση κορτικοειδών και αντισταμινικών. Η σταδιακή επανέναρξη της θεραπείας είναι εφικτή σε αρκετές περιπτώσεις ασθενών.
Από τον Ι. Μούντζιο