Πραγματοποιήθηκε και φέτος, την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου 2016, στο Αμφιθέατρο του Α.Ν.Θ. Θεαγένειο, με μεγάλη επιτυχία η 43η Ετήσια Συμεωνίδειος διάλεξη προς τιμήν του αείμνηστου Καθηγ. Αλεξάνδρου Συμεωνίδη του και ιδρυτού του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Θεαγένειο [1]. Η οργάνωση της εκδήλωσης έγινε –όπως κάθε χρόνο- από το ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Ερεύνης του Καρκίνου (Ε.Ε.Ε.Κ.), της Επιστημονικής Εταιρείας που ίδρυσε ο Αλ. Συμεωνίδης από το 1969 [2].
Στη φετινή εκδήλωση κλήθηκε και μίλησε ο Διευθυντής και Πρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών Dr. Δημήτριος Θάνος [3]. Θέμα της ομιλίας του: «Γονιδιωματική και Καρκίνος: από τη βασική έρευνα στις εξατομικευμένες θεραπείες». Σημειωτέον, ότι ο κ. Θάνος προσφάτως εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα «Βιολογικές Επιστήμες: Μοριακή Γονιδιακή Βιολογία», στην Τάξη των Θετικών Επιστημών [4].
Παρόντες στην εκδήλωση ήταν ο Διοικητής της 4ης ΥΠΕ κ. Στρ. Πλωμαρίτης, ο Πρόεδρος του ΔΣ του Θεαγενείου κ. Θ. Ρεβενάκης, πρώην Διοικητές του Νοσοκομείου, Πρόεδροι Σωματείων και Οργανώσεων, θεσμικοί φορείς του Νοσοκομείου και πολλά μέλη της Ε.Ε.Ε.Κ.
Ο Χαράλ. Ανδρεάδης κατά τον χαιρετισμό της εκδήλωσης
Αρχικά, τον λόγο πήρε ο Πρόεδρος του ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Ερεύνης του Καρκίνου κ. Χαρ. Ανδρεάδης, ο οποίος έκανε τα εξής σχόλια:
«Σας καλωσορίζουμε στη 43η Συμεωνίδειο διάλεξη και σας ευχαριστούμε για τη παρουσία σας. Η Συμεωνίδειος εκδήλωση έχει διάρκεια, γιατί διαρκής είναι η ανάγκη να εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας προς τον αείμνηστο καθηγητή Αλέξανδρο Συμεωνίδη και να τιμούμε τη μνήμη του για το έργο και τη παρακαταθήκη που άφησε. Και η εκδήλωση αυτή πάντα γίνεται αφορμή να συναντιόμαστε παλιοί και νέοι φίλοι και συνάδελφοι για να συζητήσουμε, να αναλύσουμε, να θυμηθούμε, να χαρούμε, να …γκρινιάξουμε, να αποτιμήσουμε τους καρπούς μιας χρονιάς. Έτσι, κάθε χρόνο που μαζευόμαστε –ή μάλλον που μας μαζεύει η μνήμη του Συμεωνίδη, η επέτειος αυτή συνθέτει μια ατμόσφαιρα συγκίνησης, χαράς και νοσταλγίας.
Αγαπητοί φίλοι, όσο τα χρόνια περνούν και η εποχή που ζούμε δείχνει την ένδειά της, τόσο μέσα στη μνήμη μας μεγαλώνει η αξία των ανθρώπων εκείνων που το έργο τους διακρίθηκε από γνήσια αγάπη, από ψυχωμένη αποφασιστικότητα, από δημιουργική ευφυΐα και από όραμα που το υπερασπίστηκαν με πάθος. Ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν και ο Συμεωνίδης. Όλοι γνωρίζουμε ποιος ήταν ο Συμεωνίδης και το έργο του. Δεν έχει νόημα να επαναλάβουμε τη προσωπογραφία του. Μπορεί οι περισσότεροι από μας να μη τον γνωρίσαμε, όμως πήραμε από τους παλαιότερους τις ιστορικές πληροφορίες με τις οποίες σκιαγραφείται η προσωπικότητά του΄ ξέρουμε ότι επρόκειτο περί ανδρός πρωτοπόρου και τολμηρού που πρόβλεψε τη θύελλα των εξελίξεων πάνω στην έρευνα του καρκίνου και το τι σήμαινε αυτό. Όταν όλα ήταν ανύποπτα, αυτός αγρυπνούσε στον καιρό του για να φτιαχτεί το Θεαγένειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, που έλαχε μέχρι τις μέρες μας να είναι το μοναδικό Αντικαρκινικό Νοσοκομείο της Βόρειας Ελλάδας και να φτιαχτεί το Ερευνητικό Ινστιτούτο που λάμπρυνε τη πόλη και όπου οι ερευνητικές διεργασίες και ανησυχίες και επιτυχίες σημάδεψαν μια ολόκληρη εποχή.
Άποψη του ακροατηρίου
Και βέβαια νοιώθουμε περηφάνια για τον ευεργέτη, τον σκαπανέα της έρευνας, τον ιδιοφυή, προνοητικό επιστήμονα, τη πολυσχιδή, ισχυρή αυτή προσωπικότητα και του πλέκουμε τιμές και δόξες και του αφιερώνουμε επαξίως τιμητικές εκδηλώσεις και επιστημονικά μνημόσυνα. Γιατί, όμως δεν βγαίνουν στην εποχή μας άνθρωποι σαν τον Συμεωνίδη; Αν κάνουμε μια αντιπαραβολή της εποχής του Συμεωνίδη που συνέλαβε και υλοποίησε το έργο του με την σημερινή εποχή της κρίσης, ενδεχομένως να προκαλέσω έκπληξη αν σας πω ότι η εποχή του Συμεωνίδη ήταν πιο δύσκολη από τη τωρινή εποχή.
Σας θυμίζω, ότι ο Συμεωνίδης από το 1956 είχε κάνει τη πρόταση προς το ΔΣ του Θεαγενείου για μετατροπή του σε Αντικαρκινικό Νοσοκομείο. Κι αυτό έγινε διότι το ΔΣ του Θεαγενείου από το 1950 και μετά βρισκόταν σε δεινή οικονομική κατάσταση και ήταν σε αδιέξοδο. Κι από τη στιγμή που εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο Συμεωνίδης, όλα άλλαξαν. Και βέβαια, η υποθετική ερώτηση που αιωρείται στις μέρες μας είναι: αν ζούσε τώρα ο Συμεωνίδης, στη σημερινή εποχή της οικονομικής κρίσης, θα μπορούσε να κάνει κάτι παρόμοιο μεγαλειώδες; Δεν είναι εύκολο αυτό το ερώτημα να απαντηθεί, δεδομένου ότι η απάντηση στο ερώτημα έχει πολλές συνιστώσες (πολιτικές, ηθικές, ψυχολογικές, κά) και η ανάλυσή τους ίσως δημιουργούσε αντιδράσεις και αντιπαραθέσεις. Όμως για ένα πράγμα είμαι σίγουρος: ο Συμεωνίδης, αν ξαναρχόταν σήμερα στο Θεαγένειο θα ένοιωθε μικτά συναισθήματα για το έργο του.
Α. Κατ’ αρχήν θα ένοιωθε μεγάλη χαρά για τη προτομή του που θα έβλεπε στην αυλή του Νοσοκομείου, αν και οι περισσότεροι των εργαζομένων στο χώρο μας δεν αναγνωρίζουν το πρόσωπό του.
Β. Θα ένοιωθε ιδιαίτερη χαρά που θα διαπίστωνε ότι το Νοσοκομείο –παρά το γεγονός ότι χτίστηκε για τον πληθυσμό της Θεσσαλονίκης της δεκαετίας του ’70, εν τούτοις ακόμη αντέχει στη λαίλαπα των πολυπληθών ασθενών που καθημερινά το πλημμυρίζει από όλη τη Βόρεια Ελλάδα, προσφέροντας φροντίδα, νοσηλεία, πρόληψη, συμβουλές και θεραπεία στους καρκινοπαθείς.
Γ. Θα ένοιωθε μοναδική ευτυχία, που χάρις στο Θεαγένειο και τις πάντα μοντέρνες θεραπευτικές του παρεμβάσεις χιλιάδες ασθενών ιάθηκαν ή βελτιώθηκαν και σκόρπισαν χαρά σε ιατρούς και συγγενείς.
Δ. Θα ένοιωθε μεγάλη ικανοποίηση που από τα σπλάγχνα του Θεαγενείου βγήκαν και βγαίνουν αξιολογότατοι επιστήμονες που τίμησαν και τιμούν την επιστήμη τους στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Ε. Θα ένοιωθε ίσως ευχάριστη έκπληξη που η Επιστημονική Εταιρεία που ο ίδιος ίδρυσε, η Ελληνική Εταιρεία Ερεύνης του Καρκίνου (Ε.Ε.Ε.Κ.), ακόμα υφίσταται, έστω με μεγάλες δυσκολίες, κάνοντας αρκετή δουλειά στις μέρες μας, κυρίως βοηθώντας νέους επιστήμονες με υποτροφίες προς το εξωτερικό, καλύπτοντας έξοδα για επιτέλεση ερευνητικών εργασιών και οργανώνοντας Συνέδρια, ημερίδες και διάφορες επιστημονικές και κοινωνικές εκδηλώσεις.
ΣΤ. Θα ένοιωθε μεγάλη χαρά, γιατί οι πάσης φύσεως αντικαρκινικές θεραπείες στο Νοσοκομείο μας (Ακτινοθεραπευτικές, Χειρουργικές, Φαρμακευτικές, κά), συνεχώς βελτιώνονται και εκμοντερνίζονται και ακολουθούν όλα τα διεθνή πρότυπα παρά τις δυσκολίες της εποχής.
Ζ. Τέλος, θα ένοιωθε μεγάλη ικανοποίηση που η πλειονότητα των ασθενών και των συνοδών τους αποχωρούν συνήθως από το Νοσοκομείο με αισθήματα ικανοποίησης για το επίπεδο προσφερομένων υπηρεσιών και νοσηλευτικής φροντίδας, αναγνωρίζοντας τον σκληρό αγώνα των εργαζομένων και τις αντίξοες συνθήκες εργασίας.
Όμως, από την άλλη μεριά, ο Καθ. Συμεωνίδης θα είχε και αρνητικά συναισθήματα:
Α. Θα ένοιωθε μεγάλη θλίψη, που από το 1958 που σχεδιάστηκε και άρχισε να χτίζεται και από το 1975 που εγκαινιάστηκε μέχρι τις μέρες μας, το Θεαγένειο παραμένει ο μοναδικός αντικαρκινικός πυλώνας σε όλη τη Βόρειο Ελλάδα. Και παρά το γεγονός ότι στο άμεσο παρελθόν είχαν αρχίσει κάποιες ζυμώσεις για να χτιστεί το νέο Ογκολογικό Νοσοκομείο, δυστυχώς, δεν φαίνεται στον ορίζοντα κάποια αλλαγή.
Β. Η απογοήτευσή του θα ήταν αφόρητη, αν μάθανε ότι υπάρχουν πολλά τμήματα που από καιρό είναι υποστελεχωμένα ή αν μάθαινε ότι η Νοσηλευτική Υπηρεσία είναι αποψιλωμένη και εξουθενωμένη ή αν μάθανε ότι στο μοναδικό Ογκολογικό Νοσοκομείο της Βορείου Ελλάδος δεν υπάρχει στον Οργανισμό του θέση Ορθοπεδικού, Νευρολόγου ή Νευροχειρουργού. Ο Συμεωνίδης θα ένοιωθε απίστευτη έκπληξη για το πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν μόνο 5 μόνιμοι Παθολόγοι Ογκολόγοι (σήμερα υπάρχουν και άλλοι 3 επικουρικοί και μια ειδική Παθολόγος) που εξυπηρετούν καθημερινά εκατοντάδες ασθενών. Η έκπληξη θα ήταν μεγαλύτερη αν μάθαινε ότι στο μοναδικό Ογκολογικό Νοσοκομείο της Βορείου Ελλάδος δεν υπάρχει κανένας Συντονιστής Δ/ντής Παθολογικής Ογκολογίας.
Γ. Θα πικραινόταν πολύ που προηγούμενες διοικήσεις έκλεισαν οριστικώς και εξαφάνισαν μετά μανίας από τον Οργανισμό το Συμεωνίδειο Ερευνητικό Κέντρο που τόσο καμάρωνε όσο ζούσε και όπου έχουν γίνει ιστορικές ερευνητικές δουλειές, δούλεψαν Επιστήμονες πρωτοπόροι στο Πανελλήνιο και το είχαν επισκεφτεί μέχρι και Νομπελίστες εκφράζοντας το θαυμασμό για την οργάνωση του χώρου.
Αλλά, αγαπητοί συνάδελφοι, ευτυχώς ο Αλέξανδρος Συμεωνίδης δεν είναι εδώ -εν σώματι τουλάχιστον, και δεν θα δει τα σημερινά προβλήματα της χώρας του, την οικονομική κρίση και τη κρίση ηθών και αξιών. Όμως, σε αυτή τη κρίση, αλλά και σε κάθε κρίση, αυτό που σώζει τους λαούς και τις κοινωνίες είναι η αναφορά στις αξίες των προηγουμένων γενιών. Πάντα η εμπειρία του παρελθόντος είναι η μοναδική ελπίδα λύσης. Γιατί, εν τέλει αυτό χρειαζόμαστε: τη ψυχή και το όνειρο ανθρώπων σαν τον Συμεωνίδη που σήμερα επαξίως τιμούμε και μνημονεύουμε.»
Ο Διευθυντής και Πρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, Ακαδημαϊκός Dr. Δημ. Θάνος
Ακολούθως, και μετά από τους χαιρετισμούς των επισήμων, τον λόγο έλαβε ο Ακαδημαϊκός κ. Δημ. Θάνος. Ακολουθεί η περίληψη της ομιλίας του:
«Ο καρκίνος είναι ασθένεια του γονιδιώματος. Όλοι οι καρκίνοι οφείλονται στην συσσώρευση σωματικών μεταλλάξεων στο DNA οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την τροποποίηση της λειτουργίας σημαντικών γονιδίων των κυττάρων και την μεταβολή του επιγενετικού προτύπου των κυττάρων. Οι μεταλλάξεις ευθύνονται όχι μόνο για την αρχική δημιουργία των καρκινικών κυττάρων (προαγωγικές μεταλλάξεις) αλλά και για την διατήρηση της ανεξέλεγκτης πολλαπλασιαστικής και μεταστατικής ιδιότητας των καρκινικών κυττάρων. Την τελευταία δεκαετία έχουμε βιώσει μία άνευ προηγουμένου πρόοδο στην κατανόηση της νόσου η οποία οφείλεται στην ιλιγγιώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας αλληλούχισης DNA και της γονιδιωματικής ανάλυσης που οδήγησε στην διαπίστωση ότι το γονιδίωμα των καρκινικών κυττάρων είναι ιδιαίτερα πολύπλοκο και ετερογενές ακόμα και μεταξύ των κυττάρων του ιδίου όγκου. Η μελέτη του γονιδιώματος των καρκινικών κυττάρων όγκων επιτρέπει την κατηγοριοποίηση των ασθενών σε ομάδες με βάση το μοριακό τους αποτύπωμα, την ανακάλυψη νέων βιοδεικτών για την έγκαιρη πρόγνωση και διάγνωση της ασθένειας αλλά και την μελέτη της ανάπτυξης και εξέλιξης των όγκων καθώς επίσης και της δημιουργίας νέας γενιάς φαρμάκων καταλλήλων για εξατομικευμένες θεραπείες. Αυτές οι μελέτες κατέδειξαν ότι από τα 20,000 περίπου γονίδια του ανθρώπου, άνω των 500 συνδέονται με τον καρκίνο. Όμως, η πρόσφατη διαπίστωση ότι μεγάλος αριθμός σωματικών μεταλλάξεων που συνδέονται με την εμφάνιση νεοπλασιών χαρτογραφείται σε μη κωδικές περιοχές του γονιδιώματος, οι οποίες αποτελούν το 98% του συνολικού γονιδιώματος στον άνθρωπο, έχει διαφωτίσει άγνωστες μέχρι σήμερα πτυχές των μοριακών μηχανισμών της καρκινογένεσης και συμπεριλαμβάνουν μεταξύ άλλων τον άμεσο ρόλο των ρυθμιστικών περιοχών των γονιδίων και των RNAs τα οποία δεν κωδικοποιούν πρωτεΐνες. Οι επιστήμονες μόνο πρόσφατα άρχισαν να αντιλαμβάνονται το τεράστιο και πολύπλοκο δίκτυο των αλληλοσυνδεόμενων λειτουργιών των διαφορετικών περιοχών του γονιδιώματος και τον ρόλο του στην εμφάνιση και εξέλιξη του καρκίνου.»
Η εκδήλωση έκλεισε με μια λιτή δεξίωση στα εξωτερικά ιατρεία του Νοσοκομείου.
[1] http://www.cancer-research.gr/pages/simeonidis-cv
[2] http://www.cancer-research.gr/pages/history
[3] http://www.bioacademy.gr/faculty-details/Gck/dimitris?lang=gr
[4] http://www.newsit.gr/ellada/Neo-melos-tis-Akadimias-Athinon-o-Dimitrios-THanos/681475
Ανδρεάδης Χαράλαμπος
Παθολόγος – Ογκολόγος,
Διευθυντής του 3ου τμήματος Κλινικής Ογκολογίας Α. Ν. Θεσσαλονίκης “ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ”
