Η 2η επιστημονική συνάντηση της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιστορίας της Ογκολογίας (ΕΕΙΟ) έλαβε χώρα στην Θεσσαλονίκη στις 11 Οκτωβρίου 2015 σε σύμπραξη με το 8ο Σεμινάριο Κλινικής Ογκολογίας και την Φθινοπωρινή Ημερίδα της Ομάδος των Νέων Ελλήνων Ογκολόγων, υπό την Προεδρία του Δρος Χαράλαμπου Ανδρεάδη.
Η εναρκτήρια ομιλία του Σεμιναρίου δόθηκε την Παρασκευή 9 Οκτωβρίου από τον κ. Στέφανο Γερουλάνο, Καθηγητή Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Ζυρίχης, τ. Καθηγητή Ιστορίας της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Προέδρου του Διεθνούς Ιπποκρατικού Ιδρύματος Κω, και ιδρυτικού μέλους της ΕΕΙΟ. Ο κ. Γερουλάνος παρουσίασε μια εμπεριστατωμένη αναδρομή στην ιστορία της νεοπλασίας με αναφορές σε παλαιολιθικά ευρήματα, σε Αιγυπτιακούς παπύρους, στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, στην Βυζαντινή περίοδο, μέχρι την σύγχρονη εποχή. Η ομιλία του ήταν εμπλουτισμένη με πλήθος σπανίων φωτογραφιών και κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον των ακροατών. Στο τέλος της ομιλίας του αναφέρθηκε στην ανακάλυψη των ανθρακυκλινών και την σημαντική προσφορά του πρόσφατα εκλιπόντος, διεθνώς γνωστού ογκολόγου και ερευνητή, Gianni Bonadonna.
Οι εργασίες της ΕΕΙΟ ξεκίνησαν την 11η Οκτωβρίου με την παρουσίαση του Καθηγητού Παθολογίας-Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής του
Incidence of neoplasms (including cancer) over the evolution of the vertebrates. The incidence is calculated on the basis of the ratio between the number of pathological specimens and the total number of fossils studied. (Από την διάλεξη του Καθηγητή κ. Ν. Παυλίδη).
Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Αντιπροέδρου της ΕΕΙΟ κ. Νικολάου Παυλίδη, ο οποίος στην τεκμηριωμένη ομιλία του ανέφερε ότι η διαχρονική παρουσία του καρκίνου στον πλανήτη μας κάνει την εμφάνισή της αποκλειστικά στο ζωικό βασίλειο και κατ΄εξοχήν στα σπονδυλωτά ζώα από την σμέρνα και μέχρι τον σημερινό άνθρωπο. Αποδεικτικά ευρήματα ανευρίσκονται σε σκελετούς ζώων, σε απολιθώματα, αλλά και στις μούμιες. Στην εξέλιξη του ανθρώπου η πρώτη μαρτυρία αφορά τον Homo Erectus στην Κένυα, όπου το 1932 εντοπίσθηκε όγκος σε γνάθο («Γνάθος Κανάμ»), ενώ υπάρχουν πολυάριθμες περιπτώσεις διαφόρων καρκίνων σε μούμιες.
Ακολούθησε η ομιλία του Καθηγητή Aκτινοθεραπευτικής Oγκολογίας και Κοσμήτορος του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Δημήτρη Καρδαμάκη, Γενικού Γραμματέα της ΕΕΙΟ, ο οποίος τόνισε μεταξύ άλλων την ισχύ των μέσων ενημέρωσης στην προαγωγή «θεραπειών» χωρίς επιστημονική βάση και τα σοβαρά προβλήματα που μπορούν να προκύψουν στον πληθυσμό από τέτοιες αλόγιστες ενέργειες είτε αυτές είναι καλοπροαίρετες είτε, το χειρότερο, αποβλέπουν σε οικονομικά οφέλη.
Την μακραίωνη ιστορία της «γεωθεραπευτικής», την χρήση δηλαδή γαιών, ορυκτών και μετάλλων για θεραπευτικούς σκοπούς ανέπτυξαν από κοινού οι κ.κ. Σπύρος Ρέτσας και Σπύρος Παξιμαδάς. Η χρήση θεραπευτικών γαιών από συγκεκριμένες τοποθεσίες -κυρίως από τα ηφαιστειογενή νησιά του βορείου Αγαίου- από την εποχή ήδη του Ιπποκράτη μέχρι και το τέλος του 19ου αιώνα, εκτοπίσθηκε από το προσκήνιο με την ανάπτυξη κατά τον 20ο αιώνα της μοριακής βιολογίας και της σύγχρονης φαρμακοτεχνολογίας. Αντιπροσωπευτικά συζητήθηκαν, η κατά τον Γαληνό «πολυθρύλητος Λημνία Γη» που χρησιμοποιήθηκε μεταξύ άλλων και για κακοήθη έλκη και η πλούσια σε βοριούχα κοιτάσματα γη της Σάμου, η οποία στην αρχαιότητα, κατά τον Διοσκουρίδη, χρησιμοποιήθηκε για την παρασκευή κολλυρίων. Η Σαμία Γη σχετίσθηκε επίσης με το Bortezomib και την υπό εξέλιξη έρευνα για νέα αντιβιοτικά και αντινεοπλασματικά φάρμακα από οργανικές ενώσεις βορίου.
Ποικιλία φαρμακευτικών γαιών για θεραπευτική χρήση από την συλλογή του Μουσείου της
Βρετανικής Φαρμακευτικής Εταιρείας στο Λονδίνο. Από την ομιλία «Γεωθεραπευτικά και Καρκίνος: Από την Σαμία Γη στο Bortezomib»
Και οι δύο ομιλητές αναφέρθηκαν στις πρωτοποριακές μελέτες στο πεδίο αυτό της ερευνητικής ομάδας από την Γλασκώβη, υπό την επιστημονική εποπτεία της Ελληνίδος Effie Phοtos-Jones, τ. Προέδρου της Ελληνικής Αρχαιομετρικής Εταιρείας. Ο 21ος αιώνας σημείωσε την επαναφορά του τριοξειδίου του αρσενικού (As2O3 – ATO) – γνωστού από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες αλλά και ως το «δηλητήριο των δηλητηρίων» – στην θεραπεία της Οξείας Προμυελοκυτταρικής Λευχαιμίας!
Ο αείμνηστος Καθηγητής Αλέξανδρος Συμεωνίδης, οραματιστής και πνευματικός ηγέτης.
Η παρουσία του υπήρξε καταλυτική στην ιστορία του “Θεαγενείου”, τη μετατροπή του σε Αντικαρκινικό Νοσοκομείο και την ανάπτυξη της αντικαρκινικής έρευνας.
Ο κ. Χαράλαμπος Ανδρεάδης, Πρόεδρος του 8ου Σεμιναρίου καθήλωσε το πολυπληθές του ακροατήριο με την εξαιρετική ομιλία του για το «Θεαγένειο» Νοσοκομείο, την ιστορία του των τριών αιώνων, συνυφασμένης με την πολυτάραχη ιστορία της πόλης της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας. Τόνισε την θεμελιώδη προσφορά των εθνικών ευεργετών και ιδίως του Θεαγένους Χαρίση και άλλων στην ίδρυση, ανάπτυξη, λειτουργία και συντήρηση του Νοσοκομείου μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα. Εξήρε την ηγετική παρουσία του αείμνηστου Καθηγητή Αλέξανδρου Συμεωνίδη που ήταν καταλυτική στην ιστορία του ιδρύματος με την ανέγερση του νέου “Θεαγενείου”, τη μετατροπή του σε Αντικαρκινικό Νοσοκομείο και την ανάπτυξη της αντικαρκινικής έρευνας. Τέλος, ανέλυσε τα επιστημονικά επιτεύγματα και τις προόδους των επιστημόνων του πιο παλιού και ιστορικού Νοσοκομείου της Θεσσαλονίκης. Η ομιλία του αφιερώθηκε στην πρόσφατα εκλιπούσα συνάδελφο ογκολόγο Δέσποινα Μουρατίδου, η οποία υπηρέτησε το Θεαγένειο επί δεκαετίες.
Ο κ. Σπύρος Ρέτσας έκανε ένα παραλληλισμό του βίου και της διανόησης του Αριστοτέλη και του Δαρβίνου. Και οι δύο προέρχονταν από ιατρικές οικογένειες, ορφάνεψαν και οι δύο σε νεαρή ηλικία και τέλος κατηγορήθηκαν και οι δύο για «ασέβεια». Ανέπτυξε επίσης την θέση του Δαρβίνου για την εξέλιξη του εμβρύου κατά την θεωρία της «παγγένεσης» του Ιπποκράτη, στην οποία είχε ήδη αντιταχθεί ο Αριστοτέλης με την θεωρία της «επιγένεσης». Κατά την Ιπποκρατική παγγένεση, ο γόνος εξελίσσεται «προσχηματισμένος» από μια μικροσκοπική μορφή της τελικής του διαμόρφωσης, ενώ κατά την Αριστοτελική επιγενετική άποψη, το έμβρυο εξελίσσεται με διαδοχικές διαφοροποιήσεις ενός αδόμητου μορφώματος, και όχι με την απλή μεγέθυνση μιας προσχηματισμένης οντότητας. Στην σύγχρονη «επιγενετική» αντίληψη εντάσσονται οι πολυμορφισμοί και η «υπό – και υπέρ-μεθυλίωση του DNA» η οποία μπορεί να συνεπάγεται την ανάπτυξη νεοπλασιών.
Άποψη του δωματίου του Charles Darwin κατά την διάρκεια των Θεολογικών του σπουδών
(1827-1831), στο Christ’s College, Cambridge. Από την διάλεξη «Αριστοτέλης και Δαρβίνος – Βίοι Παράλληλοι».
Ο κ. Χρήστος Εμμανουηλίδης, Παθολόγος Ογκολόγος στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, πρώην Αν. Καθηγητής Πανεπιστημίου UCLA και φιλόλογος, αναφέρθηκε στην ζωή και το έργο του Ρωμαίου συγγραφέα Κέλσου και τις αναφορές του στον καρκίνο από την Ιπποκρατική και μετέπειτα Ελληνική Ιατρική Γραμματεία μέχρι την εποχή του (Aulus Cornelius Celsus c. 25 BC – c. 50 AD) (De Medicina). Αίσθηση προκάλεσαν οι αναφορές ότι πολλές παρατηρήσεις και μέθοδοι του Κέλσου ήταν προάγγελοι διαφόρων στρατηγικών σύγχρονης θεραπείας του καρκίνου, όπως η προεγχειρητική ή η επικουρική θεραπεία, κοκ.
Η κ. Στέλλα Γερονικολού ερευνήτρια του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, αναφέρθηκε στην αρχαία αιγυπτιακή και ελληνική γραμματεία και έκανε μια αποτίμηση των ευχαριστήριων αναθημάτων με απεικονίσεις ή περιγραφές όγκων προς τον Ασκληπιό, την Υγεία και άλλους αρχαίους θεούς. Αναφέρθηκε εξ’ άλλου και σε βιολογικό υλικό από ανασκαφές με περισσότερα από 220 ευρήματα συμβατά με οστεοσάρκωμα, πολλαπλούν μυέλωμα και άλλα νεοπλάσματα. Επισήμανε τέλος την πρόσφατη ανακοίνωση Γερμανών ερευνητών από την μελέτη σκελετού γυναίκας της νεολιθικής εποχής (5500 π.Χ.). Οι οστικές αλλοιώσεις στο βραχιόνιο οστούν και στέρνο της γυναίκας αυτής, ηλικίας 30-40 ετών, οι οποίες εντοπίσθηκαν με αξονικό τομογράφο, ήγειραν την υποψία ότι ήταν αποτέλεσμα λευχαιμίας, με όλες τις επιφυλάξεις μιας τέτοιας διαγνωστικής υπόθεσης μετά από επτά χιλιετίες.
Των συνεδριάσεων προήδρευσαν οι κ.κ. Αθανάσιος Αθανασιάδης, Κωνσταντίνος Αναγνωστόπουλος, Κωνσταντίνος Γεννατάς, Στέφανος Γερουλάνος, η Κα Ε. Κουρτέλη-Ξουρή, Λάζαρος Μπούτης και Γεράσιμος Ρηγάτος.
Το πέρας της επιστημονικής συνεδρίας ακολούθησε η Γενική Συνέλευση της ΕΕΙΟ και έκλεισε με τις ευχαριστίες του Δ.Σ., προς τον Δρα Χ.Ανδρεάδη και την Εταιρεία ΕΤS για την άψογη διοργάνωση ενός πολύπλευρου και καθόλα ενημερωτικού συνεδρίου.
