Το survivorship λοιπόν, ή ελληνιστί η επιβίωση ενός ογκολογικού ασθενή είναι ένας όρος που έχει εισέλθει στην καθημερινότητα της ευρωπαϊκής αλλά και ελληνικής ογκολογικής κοινότητας τα τελευταία χρόνια και έχει διαταράξει τα ήρεμα και λιμνάζοντα νερά της καθημερινότητας που αφορά το σκέλος μετά το τέλος της βασικής θεραπείας του ογκολογικού ασθενή. Η επιβίωση των ασθενών με καρκίνο επικεντρώνεται στην υγεία και στα σωματικά, ψυχολογικά, κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα που επηρεάζουν τους επιβιώσαντες μετά το τέλος της αρχικής θεραπείας για τον καρκίνο. Οι επιβιώσαντες από καρκίνο περιλαμβάνουν ανθρώπους που δεν έχουν νόσο μετά το τέλος της θεραπείας, ανθρώπους που συνεχίζουν να λαμβάνουν θεραπεία με σκοπό να μειώσουν τον κίνδυνο να επιστρέψει ο καρκίνος και ανθρώπους με καλά ελεγχόμενη νόσο και λίγα συμπτώματα, που λαμβάνουν θεραπεία προκειμένου να χειριστούν τον καρκίνο ως χρόνια νόσο. Η επιβίωση των ασθενών με καρκίνο περιλαμβάνει ζητήματα που αφορούν την παρακολούθηση των ασθενών, των καθυστερημένων παρενεργειών της θεραπείας, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, τη ψυχολογική και συναισθηματική υγεία. Επίσης περιλαμβάνονται πιθανές νέες μελλοντικές θεραπείες, όπου είναι δυνατόν να εφαρμοστούν. Μέλη της οικογένειας, φίλοι και επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να θεωρούνται ως μέρος της εμπειρίας της επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο.
Η επιβίωση του ογκολογικού ασθενούς μετά τον καρκίνο στηρίζεται και δομείται πάνω σε τέσσερις βασικούς άξονες. Ο πρώτος συνίσταται στην ψυχολογική υποστήριξη, τα προγράμματα αποκατάστασης και τα γκρουπ υποστήριξης ασθενών με καρκίνο. Ο δεύτερος περιλαμβάνει ζητήματα της καθημερινότητας και της επανόδου στους κανονικούς ρυθμούς της ζωής, όπως προβλήματα στις οικογενειακές σχέσεις, ζητήματα σεξουαλικής φύσεως, εργασιακές δυσκολίες, την απόκτησή παιδιών και τη γονιμότητα. Ο τρίτος άξονας αφορά σε ζητήματα του τρόπου ζωής που μπορούν να βοηθήσουν τους επιβιώσαντες, όπως και σε ζητήματα πρόληψης του καρκίνου. Ο τέταρτος και τελευταίος περιλαμβάνει την αντιμετώπιση συμπτωμάτων από τη νόσο και παρενεργειών από τη θεραπεία που έχουν παραμείνει και μετά το τέλος της θεραπείας καθώς και την αντιμετώπιση διαφόρων άλλων πιθανών συνοσηροτήτων.
Μέσα από την αλματώδη εξέλιξη της ογκολογίας και την συνεχή διάθεση περισσότερων θεραπευτικών επιλογών για κακοήθειες που ακόμα και πριν λίγα χρόνια έμοιαζαν ανίκητες καταλαβαίνει κανείς και φυσικά διαπιστώνεται και στην καθημερινή κλινική πράξη ότι ο αριθμός των επιβιωσάντων από τον καρκίνο αυξάνεται με αλματώδη ρυθμό. Αυτό από την πλευρά του ογκολόγου κάνει πιο επιβεβλημένη τη διείσδυση και την πιο ενδελεχή γνώση στα μονοπάτια της επιβίωσης μετά τον καρκίνο. Είναι σημαντικό σαν γιατροί και σαν ογκολόγοι να κατανοήσουμε ότι η αντιμετώπιση του ογκολογικού ασθενούς δεν τελειώνει με το τέλος της θεραπείας και ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τον ασθενή μας με μια πιο ολιστική προσέγγιση, σαν μια ξεχωριστή προσωπικότητα με συγκεκριμένες ανάγκες και προβλήματα.
Η ένταξη του survivorship στην ογκολογική πραγματικότητα και στην καθημερινή κλινική πράξη αποτελεί μια πρόκληση για την ογκολογία και όλους όσους συμμετέχουν στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής και όσον αφορά τα δικά μας χωράφια της ελληνικής ογκολογικής πραγματικότητας. Είναι μια πρόκληση και ταυτόχρονα πρόσκληση κοινής σύμπλευσης για όλους τους ογκολόγους, τις άλλες ιατρικές ειδικότητες που ασχολούνται με τον καρκίνο, τους γενικούς γιατρούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, τους ίδιους τους ασθενείς και τους συγγενείς τους καθώς και αυτούς που χαράζουν την πολιτική υγείας της εκάστοτε χώρας. Μια κοινή πορεία σύμπλευσης με μοναδικό σκοπό την πιο ολιστική και αποτελεσματική αντιμετώπιση του ασθενή καθώς και των διαφόρων αναγκών που προκύπτουν από την μάχη με την ασθένεια του.
Μια καινοτομία και ένα μεγάλο βήμα όσον αφορά το survivorship ήταν η δημιουργία ενός οδηγού επιβίωσης για ογκολογικούς ασθενείς υπό την αιγίδα της ESMO και της ECPC(European Cancer Patient Coalition) καθώς και τη συνεργασία της IPOS(International Psycho-Oncology Society). H δημιουργία αυτού του οδηγού αποτελεί μια καινοτομία για τα ευρωπαϊκά δεδομένα και ένα πολύ σημαντικό βήμα για την πλήρη ένταξη του survivorship στην ογκολογική καθημερινότητα. Ο οδηγός έχει ήδη μεταφραστεί και στα ελληνικά υπό την αιγίδα της ΕΟΠΕ (σχετικά links: http://www.esmo.org/content/download/117593/2061518/file/ESMO-Patient-Guide-Survivorship.pdf, http://www.esmo.org/content/download/126482/2389312/file/ESMO-Patient-Guide-Survivorship-EL.pdf ).
Νικόλαος Μητσιμπόνας
Παθολόγος Ογκολόγος
Συγγραφέας ESMO Patient Guide on Survivorship
