Log In
20/07/2013

Στοχασμοί και Αντανακλάσεις

Arthrografia- Keimeno ArdavaniΗ Ιστορία υποδεικνύει: το ”Έγκυρον” ως εφαλτήριο στο πεδίο της πλάνης

Κοινών τόπων θα επιχειρήσω περιήγηση κι ας γεννά προσδοκίες παραδοξολογίας ο τίτλος. Όσα ακολουθούν αποτελούν ένα ανώριμο ακόμα να γίνει κράμα, μείγμα σκέψεων, παρατηρήσεων  και τυφλών κραυγών∙ θα προσπαθήσω να δείξω ότι η “Τελειότης” είναι η λεοντή που φορά ό,τι αποκαλείται “Έγκυρον” για να φενακίσει τους ανθρώπους.

Πριν αρχίσω αισθάνομαι την ανάγκη να θυμίσω μια μνημειώδη αποστροφή ενός μεγάλου ποιητή, του Βύρωνα Λεοντάρη, παρμένη από το “εν γη αλμυρά” και καθένας μπορεί να κάνει τη δική του ανάγνωση:

Μέσα μας / τα ερείπια όσων μέλλουν να συμβούν / τα ερείπια αυτών που μέλλουμε να γράψουμε …Τι χτίζετε φώναζε ο γέρος ξεναγός / υψώνοντας αλλόφρονα τα χέρια κουτσοφτερακίζοντας / ανάμεσα στα ερείπια της γραφής / προς τι οι θεόρατοι ναοί, τα σμιλεμένα ποιήματα / τα θαυμαστά μεγάλα έργα /  Το ερείπιο είναι το αρχέτυπο / οι μορφές επινοήσεις…

Η Ιστορία, έστω αυτή που φτάνει μέχρι τα μάτια μας ή τα αυτιά μας,  αφηγείται: η Θρησκεία, η Πολιτική και η Οικονομία αποτελούν τα προνομιακά πεδία δοκιμής και εφαρμογής όλων των εγχειρημάτων φαλκίδευσης και καθυπόταξης της νόησης και της θέλησης των πολλών από τους ελάχιστους. Πόσες Ορθοδοξίες, πόσα Δόγματα, πόσα “αλάθητα” δε διέλυσαν κινήματα πολιτικής σκέψης ή θρησκευτικής άποψης, πόσο αίμα χύθηκε, πόσα κορμιά κομματιάστηκαν σε τροχούς;

Ο πόλεμος, η μόνη Σταθερά της Φύσης και του Ανθρώπινου είδους ανέκαθεν ενσωματώνει όλες τις μεθόδους παραπλάνησης της μάζας προκειμένου αυτή να συρθεί με τη θέλησή της τάχα, να υπηρετήσει τους σκοπούς του Ηγεμόνα. Η καταδολίευση της πραγματικότητας, η απόκρυψη ή παραποίηση της Αλήθειας αποτελεί βέβαια και συστατική ουσία της τέχνης του πολέμου, αφού κανένας πόλεμος δεν κερδίζεται με μόνη την ισχύ των όπλων.

Η Ιστορία περιέχει πλήθος παραδειγμάτων Ηγεμόνων ικανών ή ανικάνων, σοφών ή ανοήτων, δικαίων αλλά και παρανοϊκών. Έχει στην παλέτα της τον Αλέξανδρο, τον Ιούλιο Καίσαρα, τον Μάρκο Αυρήλιο, τον Αλέξιο Κομνηνό, τον Κωνσταντίνο τον Πορφυρογέννητο, τον Ναπολέοντα∙ αλλά και τον Καλιγούλα, τον Κόμοδο, τον Νέρωνα, τον Χίτλερ, τον Μουσολίνι. Ιδιαίτερα η δεύτερη κατηγορία αποτελεί την πλειονότητα των ηγεμόνων. Με Κύρος και επίδραση στις μάζες της εποχής που εξανεμίστηκαν με την αποκάλυψη της ασημαντότητας ή επικινδυνότητάς τους στις επόμενες γενιές χάρη στην ανελέητη ματιά της ψύχραιμης ανάλυσης.

Πώς συνδέονται όλα αυτά τα γνωστά με την Υγεία;

Η επιδίωξη της ατομικής και συλλογικής Υγείας, όπως αυτή εννοείται σε κάθε κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο και εποχή, αποτελεί βασική Σταθερά όλων των κοινωνιών. Προσπερνώντας τις ζωικές κοινωνίες για τις οποίες γνωρίζουμε πολύ λιγότερα, παρατηρούμε ότι η προσπάθεια για Υγεία στις ανθρώπινες κοινωνίες ενσωματώνει Θρησκεία, Πολιτική και Οικονομία, με μια λέξη ένα Διαρκή Πόλεμο με στενές σχισμές Ειρήνευσης -προσοχή! όχι Ειρήνης αν και ο Ρίτσος έχει κάπου γράψει ότι “η Ειρήνη είναι το ζεστό ψωμί στο τραπέζι του Κόσμου”. Η επιζήτηση της Υγείας είναι ένα συνώνυμο του Πολέμου, μια πολεμική αφήγηση κι ας αναζητούν κάποιοι, όπως η Σούζαν Σόνταγκ μια εναλλακτική προσέγγιση της ασθένειας, περισσότερο φυσική και ειρηνική.

Περνώντας στο πεδίο της Φιλοσοφίας: είναι βέβαιο ότι το τέλειο, η τελειότητα δεν υπάρχουν παρά μόνο ως στόχος, ως σκοπός, ένα εκάστοτε προσδιοριζόμενο σημείο προς το οποίο θεωρούμε ότι η κίνησή μας δεν είναι ανώφελη. Η ίδια η λέξη Τέλειο είναι στατική αφού είναι επίθετο που προέρχεται από τη λέξη Τέλος που σημαίνει έσχατο σημείο, έμμεσα και σκοπός. Η αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία αναζήτησε επίμονα τέτοια σημεία, μάλλον ματαίως αφού η ανθρωπότητα κινείται ασυντόνιστα σε διάφορες διευθύνσεις και κατευθύνσεις και ίσως ευτυχώς αφού το Τέλειο, το Ιδεώδες που πηγάζει από τις εκάστοτε γεωγραφικές/κλιματολογικές, φυλετικές και κοινωνικές συνθήκες δε θα μπορούσε παρά να μεταβάλλεται ακολουθώντας αυτές.

Η επίκληση του Τελείου υπήρξε διαχρονικά η Πεμπτουσία του Κύρους. Το Κύρος και όσοι ή όσα φέρονται εντός του ή το εμπεριέχουν, τα έγκυρα, είναι η προϋπόθεση άσκησης της εξουσίας από κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο. Το Κύρος είναι στη ρίζα του Κυρίου, μεταφυσικού και φυσικού,  είναι η ουσία της Κυριαρχίας. Ο εκάστοτε Κυρίαρχος για να επιτύχει τους όποιους ιδιοτελείς ή κοινού οφέλους σκοπούς του, διαβουκολεί  τους κυριαρχούμενους, τους υποτελείς του -σημειώστε την επίμονη παρουσία του θέματος Τέλος- σε περιπλάνηση έξω από την Αλήθεια, την όποια Πραγματικότητα, στο Πεδίο της εξαπάτησης, της Πλάνης. Το Έγκυρο δεν είναι παρά η Υπαγορεύουσα Φωνή του εκάστοτε Επικυρίαρχου. Φυσικά η επικυριαρχία δεν κατακτάται τυχαίως μόνον αλλά και δεν είναι παντοτινή.

Επιστρέφουμε στην Υγεία, Ατομική και Δημόσια, ένα τυπικό μοντέλο άσκησης της Κυριαρχίας.

Ποιος ο συνεκτικός κρίκος Εξουσίας και Υγειονομίας; Οι Πολιτικές Υγείας.

Ποιο το βασικό εργαλείο της Εξουσίας για την άσκηση Πολιτικής; Το Κύρος.

Ποιος ο απαραίτητος μανδύας του Κύρους; Η “τελειότητα”.

Πώς επιβάλλονται στον πληθυσμό οι εκάστοτε Κυρίαρχες Αντιλήψεις περί Υγείας; Με την επίκληση της εγκυρότητάς τους που πηγάζει από το αλάνθαστο, την Τελειότητά τους, το περίφημο “επιτέλους, γνωρίζουμε πλέον!”.

Η Ιστορία, παλαιότερη και νεότερη, βρίθει παραδειγμάτων επιβολής αλλά και  καταδολίευσης της Υγείας του πληθυσμού με όργανο το Κύρος.

Από τη Μαγεία στους γιατρούς της πρώιμης και ύστερης αρχαιότητας η απόσταση είναι αναμφισβήτητα μεγάλη. Ωστόσο, πέραν των κοινών εργαλείων της παρατήρησης και της χρήσης φυσικών παραγόντων για τη θεραπεία, κοινός παρονομαστής της μακρόβιας κυριαρχίας των απόψεών τους ήταν το Κύρος.

Αναρίθμητες πλάνες στην Ιστορία της Υγείας προέκυψαν ως αναπλήρωση των ελλειμμάτων Γνώσης από Δεισιδαιμονίες αλλά και ως απόρροια συστηματικής παρατήρησης και καταγραφής, των βασικών εργαλείων της ιατρικής σκέψης. Ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός, δύο πυλώνες της αρχαίας Ιατρικής, ακόμα και σήμερα διατηρούν τη γοητεία τους χάρη στην οξυδέρκεια των καταγραμμένων παρατηρήσεων και επισημάνσεών τους. Ωστόσο κάποιες πλάνες τους επηρέαζαν αρνητικά την εξέλιξη της Ιατρικής αρκετούς αιώνες μετά. Είναι γνωστός για παράδειγμα ο δογματικός αφορισμός μεσαιωνικών γιατρών “είναι έτσι γιατί έτσι το είπε ο Γαληνός…” Αποτολμώ μια σύγκριση: γιγαντιαία αμφιθέατρα ανατομίας στα πρώτα πανεπιστήμια της Ευρώπης, όπως της Μπολόνια και της Πάντοβα μοιάζουν με ρωμαϊκές Αρένες, εκεί που χειραγωγείτο, μέσω της διασκέδασης, ο λαός. Ψηλά στο κεντρικό θεωρείο ο Αυτοκράτορας, ο Έγκυρος, ο Ισόθεος. Στην έδρα του Αμφιθεάτρου, ο Καθηγητής, ο Σοφός.

Οι μεγάλοι Διδάσκαλοι, που άλλοτε προχώρησαν τη Γνώση μπροστά με τη διορατικότητά τους και άλλοτε την καθήλωσαν γιατί ήταν σε αντίθεση με την άποψή τους. Τα παραδείγματα ένθεν κακείθεν πλήθος.

Ο Δαρβίνος. Ο ιδιοφυής προπάτορας της εξελικτικής θεωρίας πολεμήθηκε με λύσσα από τους παντοειδείς Κατόχους της Αλήθειας της Εποχής του μέχρι να γίνει με τη σειρά του το Έγκυρο.

Ο Ignaz Semmelweis κατέληξε σε Άσυλο Ψυχασθενών σπρωγμένος από το καθηγητικό κατεστημένο της εποχής του. Σήμερα υπάρχει Πανεπιστήμιο με το όνομά του. Οι αμέτρητες λεχώνες που δεν σώθηκαν από την επιλόχειο λοίμωξη έμειναν ανώνυμες. Το Κύρος των Πανεπιστημιακών της Εποχής επέβαλε την άποψή τους κυρίαρχη, διατήρησε την ιατρική κοινότητα σε πλάνη. Υπήρξε φονιάς, ατιμώρητος.

Ο Sigmund Freund άνοιξε νέους δρόμους στην κατανόηση της ψυχής αφού για πολλά χρόνια  αντιμετωπίστηκε περίπου ως αγύρτης. Σήμερα αποτελεί Έγκυρο σημείο αναφοράς, συντελώντας χωρίς ίσως να το έχει θελήσει στην κατάπνιξη άλλων ρευμάτων σκέψης.

Άλλοι πλήθος…

Πώς βρίσκει το Κύρος το μονοπάτι ή τη λεωφόρο για να περάσει στη Νόηση του μέσου ανθρώπου; Η εποχή του Θρησκοληπτικά Αλάθητου υποχώρησε στην αναγέννηση και μετά από αμέτρητους αγώνες παραχώρησε την πρωτοκαθεδρία στον Ορθό Λόγο. Οι τελευταίοι δύο αιώνες, παρά την ανθεκτικότητα των δεισιδαιμονιών, είναι η εποχή της επικράτησης του Ορθού Λόγου, του Καρτεσιανισμού. Για κάθε ισχυρισμό απαιτείται η απόδειξη∙ το τρίο παρατήρηση-πείραμα-επιβεβαίωση της παρατήρησης έχει μεταβάλει δραματικά το τοπίο της Γνώσης. Η εκπαίδευση ολοένα μεγαλυτέρων τμημάτων του πληθυσμού σε πλανητικό επίπεδο και η αυξανόμενη πρόσβαση σε πληροφορίες -προσοχή! όχι στη Γνώση- επέβαλαν την εξέλιξη και των μεθόδων επιβολής κανόνων Υγείας. Από την επανάσταση της Τυπογραφίας στο “Τρίτο Κύμα” της επανάστασης της Πληροφορικής πολλά έχουν αλλάξει και συνεχίζουν με ιλιγγιώδη ρυθμό. Εν τούτοις, άξονας παραμένει το Κύρος.

Σήμερα, τη σκυτάλη του Κύρους την έχει πάρει η Θεά Στατιστική. Παρατηρήστε την Τελειότητα των Πινάκων, των διαγραμμάτων, των Plots, των στατιστικών καμπυλών. Τι νιώθετε; Προσωπικά αισθάνομαι Δέος και πείθομαι αστραπιαία γιατί αστραπιαία περνάει και θρονιάζεται η Συμμετρία και το Άψογο, το Αλάνθαστο στο Ασυνείδητο. Προσέξτε πόσο συμμετρικά τακτοποιημένα και κυρίως σταθμισμένα είναι όλα σε ένα άρθρο επιστημονικό: από τον τίτλο, τις παραγράφους, τους πίνακες και τα διαγράμματα μέχρι και τα footnotes.

Όσοι γράφουμε -οτιδήποτε- ξέρουμε πόσο και πώς πελεκάμε τις γωνίες και αυτά που προεξέχουν άκομψα μέχρι να δώσουμε το σχήμα που έχουμε εξαρχής σχεδιάσει…

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι “ρυθμισμένος” να επιδιώκει την τάξη ή μπορεί και έτσι να νομίζει. Αλλιώς: μήπως έτσι εκπαιδεύεται για να ελέγχεται αποτελεσματικότερα; Η γεωμετρία που αντιλαμβανόμαστε εμείς υπάρχει ή μήπως η αλήθεια μένει κρυμμένη μέσα σε μια Κιβωτό, η Φυσική και η Αρμονία υπάρχει σ’ αυτά που τα τελευταία χρόνια μαθαίνει η ανθρωπότητα μέσα από τα ενορατικά μυαλά κάποιων μοναχικών σκαπανέων;  Η φυσική του Χάους έχει πολλά να μας διδάξει σχετικά με την συμμετρία που κρύβεται στην ασυμμετρία της Φύσης.

Το Έγκυρον και η Τελειότητα∙ βέβαια χωρίς αυτά και τη Φωνή τους θα βυθιζόμαστε στο Χάος, στη ζούγκλα όπως κάποιοι λένε υποτιμώντας την απόλυτη αρμονία και ισορροπία τέτοιων οικοσυστημάτων. Ίσως η διαβουκόληση των πολλών στους λειμώνες της Πλάνης είναι ο λιγότερο κακός δρόμος συνύπαρξης των πολλών με τους ελάχιστους που αποφασίζουν. Τα μέσα μπορεί να αλλάζουν αλλά ο στόχος και η ουσία παραμένουν απολύτως ίδιοι από τον Κήρυκα του Βασιλιά ή του Φεουδάρχη ή τον Ντελάλη του Σουλτάνου μέχρι την εποχή μας με του έγκυρους Οργανισμούς που εξαπολύουν εντολές υπό μορφή διασταυρωμένης και επικυρωμένης Πληροφορίας σε δευτερόλεπτα προς εκατοντάδες εκατομμύρια εγκεφάλους που περι-πλανώνται στις λεωφόρους του Διαδικτύου.

Ας επιχειρήσουμε όμως μια σύντομη περιήγηση στα τοπία της Πλάνης με οδηγό το Κύρος.

Κάποιοι, ίσως οι περισσότεροι όταν επιχειρηματολογούν υπέρ μιας θεραπευτικής προσέγγισης στο στόμα τους στάζει έγκυρο μέλι: “όπως το λέει σαφώς ο FDA”…”μα είναι στις Guidelines του NCCN” ή ….

Τυπικά υποδείγματα Πλάνης υπό την επήρεια της Εγκυρότητας είναι οι Επιδημιολογικές μελέτες, η έκδοση κατευθυντηρίων οδηγιών από μεγάλους οργανισμούς, όπως ο FDA, o EMA, η ASCO, η ESMO, ο WHO, το NCCN κλπ.  Η επικράτηση θεραπευτικών ή διαγνωστικών πρωτοκόλλων βασισμένων σε ενδείξεις, η γνωστή Evidence-based medicine. Εξάλλου, ο ρόλος της βιομηχανίας και του χρηματοπιστωτικού κατεστημένου, της Χολέρας κατά τον Mandelbrot, είναι καίριος στην ανάσχεση της εφαρμογής στη ρουτίνα καινοτόμων φαρμάκων ή μεθόδων. Εν τούτοις κατά μία ιδιοτροπία της τύχης αυτή η ανάσχεση μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να προστατεύει από την αχαλίνωτη επέκταση καινοτομιών εις βάρος δοκιμασμένων και καθιερωμένων θεραπειών. Τέλος, καλό θα είναι να υπενθυμίσουμε ότι η έρευνα έχει περάσει εξ ολοκλήρου πλέον στη διακριτική ευχέρεια της φαρμακοβιομηχανίας, αποκλείοντας ουσιαστικά τις ανεξάρτητες προσπάθειες∙ και εδώ το ισχυρό “έγκυρο”  φιμώνει το έντιμο αδύναμο.

Ενδεικτικά και σκόρπια:

Έγκυροι μεγάλοι οργανισμοί ενορχήστρωσαν και διεξήγαγαν την -ούτως ή άλλως απαραίτητη- αντικαπνιστική εκστρατεία. Σταυροφόροι της Υγείας του πληθυσμού με αμέτρητες παραφυάδες, προφανώς με αγαθά κίνητρα, αν υπάρχουν αμιγώς τέτοια σε Κοινωνίες Αγοράς∙ εκκινώντας από αναμφισβήτητα και επαρκή δεδομένα προχώρησαν σε “υπερτονισμό” ή “παραποίηση” στοιχείων, προκειμένου “να πεισθεί ο πληθυσμός και να σωθεί”, σύμφωνα με δημόσια παραδοχή ενός από τους πρωτεργάτες της εκστρατείας. Η προηγηθείσα απόκρυψη δεδομένων για την καταστρεπτική δράση του καπνού από την καπνοβιομηχανία δύσκολα ισοφαρίζει τον φονταμενταλισμό των πολεμάρχων του αντικαπνιστικού αγώνα. Την ίδια περίοδο, το καρτέλ των σκληρών αλκοολούχων παραμένει ουσιωδώς απρόσβλητο, παρά την εγνωσμένη καταστρεπτική του επίδραση σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Εξάλλου η βιομηχανία τροφίμων εξακολουθεί ανενόχλητη ουσιαστικά να υποθηκεύει την Υγεία του πληθυσμού. Παράδειγμα, ο ρόλος της ζάχαρης, των γλυκαντικών ουσιών, όπως της ασπαρτάμης. “Μελέτες Εγκύρων οργανισμών κατέληξαν ότι…”. Πόσοι άνθρωποι καθησυχάστηκαν από έγκυρους οργανισμούς που διεξήγαγαν επιχορηγούμενες μελέτες και κατατρομοκρατήθηκαν από άλλες μελέτες από τουλάχιστον εξίσου έγκυρους πλην μη επιχορηγηθέντες οργανισμούς για τη χρήση της ασπαρτάμης ως γλυκαντικής ουσίας; Παραπέρα: τα συντηρητικά τροφίμων παραμένουν σε ένα ιδιότυπο καθεστώς ασάφειας ως προς την ασφάλειά τους. Ακόμα: η χρήση μεταλλαγμένων τροφίμων επιβάλλεται ύπουλα σε πλανητικό επίπεδο, οδηγώντας σε πλήρη εξάρτηση του πληθυσμού της γης από δυο τρεις κολοσσούς σπόρων και πιθανότατα λιμοκτονία. Όλα βασισμένα στην Ισχύ των κυριάρχων καρτέλ και την περιφρόνηση των αδυνάμων αντιθέτων φωνών.

Οι μελέτες για τον ρόλο της χοληστερόλης, της υπολιπιδικής δίαιτας. “Μελέτες Εγκύρων οργανισμών κατέληξαν ότι…” Πόσες φορές έχουν αναιρεθεί οι διαπιστώσεις και οι απορρέουσες συστάσεις και πόσες φορές θα επανέλθουν και θα αναιρεθούν ξανά; Μήπως θυμόμαστε πόσες φορές κατέβηκε το ανώτερο φυσιολογικό επίπεδο της χοληστερόλης και με ποιών φαρμάκων την εισαγωγή στην αγορά συσχετίστηκε χρονικά;

Η πιθανολογούμενη τοξικότητα των κινητών τηλεφώνων και οι αντικρουόμενες  “Μελέτες Εγκύρων οργανισμών…” επίσης αντίστοιχα επιχορηγούμενες ή μη. Αναφέρεται ως το μεγαλύτερο παγκόσμιο πείραμα σε εξέλιξη και είναι πιθανό ότι αυτή η άποψη δεν είναι μόνο συνωμοσιολογία.

Οι περίφημες επιδημίες: Πλανητικής εμβέλειας και απορρέοντος Κύρους Οργανισμοί, όπως ο ΠΟΥ, αναβάθμισαν ταχύτατα σε επίπεδο πανδημίας γριπώδη σύνδρομα μικρής έως μέτριας λοιμογόνου ισχύος, τρομοκρατώντας τους πληθυσμούς. Αντίστοιχες πρακτικές για άλλες μάλλον χαμηλής μεταδοτικότητας νόσους, αν και με επαρκή φονικότητα. Η μεθοδολογία σε όλες τις αντίστοιχες περιπτώσεις είναι παρεμφερής: καλλιέργεια κλίματος επερχόμενης πανδημίας, απειλή της ατομικής και συλλογικής ασφάλειας ενώ παράλληλα παρασκευάζεται ή έχει ήδη παρασκευαστεί το μέγα αντίδοτο, ένα φάρμακο ή ένα εμβόλιο. Θυμίζουν κάτι όλα αυτά τα ομοιάζοντα σε επιστημονική/βιομηχανική φαντασία σενάρια; Ωστόσο: δεν επιτρέπεται να λησμονούμε ότι ασχέτως κινήτρων, μεγάλες πρόοδοι στην καταπολέμηση φονικών ασθενειών πραγματοποιήθηκαν χάρη στην επιμονή ή και την ιδεοληπτική εμμονή κάποιων πρωτοπόρων, εγκύρων ή ασήμων.

Πρόσφατα, αποκαλύφθηκε η νόθευση στοιχείων από προβεβλημένο “έγκυρο” επιστήμονα, στοιχείων που οδήγησαν στην παραγωγή ενός “ασφαλέστερου” εμβολίου κατά της ιλαράς. “Συμπτωματικά”, στην εταιρία που παρήγαγε το εμβόλιο είχε συμφέροντα ο ίδιος. Ο επιστήμων καθαιρέθηκε ποικιλοτρόπως και διαπομπεύθηκε. Οι συνέπειες όμως μιας τέτοιας απάτης δεν είναι μετρήσιμες και βέβαια το κλειδί της ενορχήστρωσης της απάτης ήταν για μια ακόμα φορά το Κύρος του Επιστήμονα και η Τελειότητα παρουσίασης των πλαστών δεδομένων.

Το βιβλίο-μαρτυρία του M. Fitzpatrick με τίτλο “η Τυραννία της Υγείας” παρέχει πλήθος αποκαλυπτικών στοιχείων από τη διαρκή προσπάθεια των εκάστοτε Ταγών να επιβάλλουν στους λαούς κανόνες Υγιεινής Ζωής στηριγμένους σε “έγκυρα” δεδομένα εκφερόμενα από “έγκυρα χείλη”.

Η καθιέρωση της ιατρικής βασισμένης σε ενδείξεις, η evidence-based medicine αποτέλεσε σημαντικό βήμα για την εκλογίκευση της χρήσης φαρμάκων και θεραπευτικών μεθόδων και τον περιορισμό της ιατρικής “ασυδοσίας”. Εντούτοις η παρέμβαση των ποικίλων εταίρων της Κοινωνίας της Αγοράς φαλκιδεύει συχνά την ουσία της Ορθής Ιατρικής Πρακτικής. Κάθε πλευρά αυτού του απερίγραπτου συνονθυλεύματος συμφερόντων χρησιμοποιεί ως πολιορκητικό κριό το Κύρος των Επιστημόνων, με ή χωρίς εισαγωγικά, που επιστρατεύει για τις ανάγκες προώθησης των προϊόντων της ή αποκλεισμού των ανταγωνιστών.

Τα τελευταία χρόνια μαίνεται ένας ακήρυκτος πόλεμος μεταξύ παραγωγών και πληρωτών προϊόντων και υπηρεσιών Υγείας. Εργαλεία έγκυρες στατιστικές αναλύσεις που επιστρατεύονται από κάθε πλευρά, αλληλοαναιρούμενες και παραπλανώντας τόσο την ιατρική κοινότητα όσο και τον έντρομο πληθυσμό.

Σκόρπια παραδείγματα:

Το διεθνώς ισχύον στάνταρ να διατηρείται επ’ αόριστον ο φαρμακευτικός ευνουχισμός στον μεταστατικό καρκίνο του προστάτη σε όλη τη διάρκεια των άλλων χειρισμών, όπως η χημειοθεραπεία. Κατευθυντήρια οδηγία όλων των καθ’ ύλην αρμοδίων Εγκύρων Επιστημονικών Οργανισμών. Ποιοι έχουν όφελος από μια εδραιωμένη πλην μάλλον αστήρικτη θεραπευτική προσέγγιση με σημαντική νοσηρότητα για τους ασθενείς; Πολλοί ογκολόγοι το αμφισβήτησαν σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις, ελάχιστοι τραύλισαν δημοσίως την αντίθετη άποψη ή εφάρμοσαν τη διακοπή του φαρμακευτικού ευνουχισμού. Πρόσφατα, άρχισε η συζήτηση και δειλά δειλά προτείνεται η διαλείπουσα χορήγηση -στη μεταστατική νόσο. Ποιος κινεί τα νήματα των εσχάτως αναδυομένων σχετικών κατευθυντηρίων οδηγιών; Μήπως οι πληρωτές; Ή μήπως κάποιοι παραγωγοί με πιο προχωρημένα, καινοτόμα φάρμακα στην κατηγορία;

To σαφάρι εναντίον βασικών, ιστορικών εξετάσεων όπως η Μαστογραφία και το PSA. Από ποια πλευρά εκπορεύονται, πώς βγαίνουν οι οδηγίες “κατά” και από ποια οι “υπέρ”; Ποιοι έγκυροι οργανισμοί τις συντάσσουν και από ποιους “επιχορηγούνται” ένθεν κακείθεν;

Η επικράτηση των πολύ ακριβοτέρων ορμονικών φαρμάκων στον καρκίνο του μαστού και η ομηρεία τής ουσιαστικά επ’ άπειρον προφυλακτικής χορήγησης. Σε ποιες ελεγχόμενες γι’ αυτό έγκυρες μελέτες στηρίχτηκαν; Τα δεδομένα που υποστηρίζουν τις παρατεταμένες χορηγήσεις των νέων στοχευτικών παραγόντων. Και πάλι έγκυρα δεδομένα από ελεγχόμενες μελέτες.

Αντίστροφα: η περίπτωση Avastin στις ΗΠΑ αλλά και άλλες  Ευρωπαϊκές χώρες μας υποδεικνύει ότι έγκυρη αλλά μονομερώς προσανατολισμένη ανάλυση δεδομένων μπορεί να οδηγήσει σε εμφανώς αντιφατικά αποτελέσματα με αφανώς ή εμφανώς κερδοσκοπικές στοχεύσεις.

Πάμε σε άλλο πεδίο πλάνης:

Το σύνδρομο του “κυρίου Καθηγητού”, συνέχεια του παλαιοτέρου υποδείγματος, έστω και κλυδωνιζόμενη σήμερα. Παραδείγματα αμέτρητα πομφολύγων που εκστομίστηκαν από έγκυρα καθηγητικά χείλη και  έγιναν ανέκδοτα… Παραπέρα: το σύνδρομο του “γιατρού με τα άσπρα μαλλιά” ή του “γιατρού που φοράει πάντα γυαλιά πρεσβυωπίας”. Η μεγάλη ηλικία ως σημείον εμπειρίας άρα και εγκύρων απόψεων -“γέροντα γιατρό και νέο δικηγόρο” λέει ο λαός…

Ακόμα: η ξενολαγνεία. Πόσοι θυμούνται ότι τη δεκαετία του εξήντα και εβδομήντα, ό ένας στους δύο ασθενείς με κάποιο πρόβλημα ιδιαίτερα καρδιοχειρουργικό ή ογκολογικό τσουβαλιαζόταν άρον άρον για την Αγγλία; Και καλά όσοι γύρισαν θεραπευμένοι διακηρύσσοντας και επεκτείνοντας το Κύρος των Βρετανών γιατρών… Πόσοι από αυτούς γύρισαν σε κιβώτιο χωρίς να το μάθει η κοινωνία των Αγγλολάγνων; Τα επώνυμα παραδείγματα της Μελίνας και του Γεννηματά που “θεραπεύτηκαν” σε προβεβλημένα κέντρα του εξωτερικού, των αμέτρητων ανώνυμων χειρουργημένων από συνταξιούχους καρδιοχειρουργούς σε “έγκυρα κέντρα” της Αγγλίας που γύρισαν στα κασελάκια, των απελπισμένων και ξενολάγνων κάθε εποχής Εγκύρων. Πόσοι Έλληνες έμαθαν ότι οι συλλήβδην θεωρούμενοι ως έγκυροι χειρουργοί ήταν σε ένα ποσοστό αποστρατευμένοι στον τόπο τους γιατροί που συνέχιζαν σε ιδιωτικές κλινικές, φτιαγμένες για νοτιοανατολικούς Ευρωπαίους και νεόπλουτους Άραβες ή Ασιάτες; ‘

Ήρθε από το Μεμόριαλ, ήρθε από το Γέιλ, το Τζών Xόπκινς, άρα…”, πόσες μόδες κατά καιρούς; Ή τα επιδοκιμαστικά ή αποδοκιμαστικά έγγραφα σχόλια από “διεθνούς φήμης γιατρούς  ή κέντρα για γιατρούς μικρών χωρών σε κάθε κλίμακα πχ ΗΠΑ έναντι Ελλάδος, Ελλάδα έναντι Αλβανίας…

Ρητορικά ερωτήματα:

Ποιος, πόσοι ζήτησαν ή θα ζητήσουν ένα έστω υποκριτικό συγγνώμη για τα εκατομμύρια που παραπλανήθηκαν και κινδύνευσαν ή πέθαναν ή απλώς στερήθηκαν βασικές μικροχαρές υποβαθμίζοντας την ποιότητα της ζωής τους ακολουθώντας αβάσιμες υποδείξεις διατροφής ή τρόμαξαν ενώπιον ανύπαρκτων επιδημικών κινδύνων;

Είναι μόνο η εξέλιξη και η συσσώρευση των γνώσεων που αλλάζουν τις υποδείξεις ή εντολές προς την μεγάλη μάζα επαγγελματιών υγείας και πληθυσμού ή υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, αφανείς μεν ευνόητοι δε;

Ποια η διάρκεια της Εγκυρότητας; Για πόσο διάστημα ισχύουν τα αποτελέσματα των “συντονισμένων” προς κάποια κατεύθυνση ή διεύθυνση μελετών και οι απορρέουσες οδηγίες των εγκύρων οργανισμών;

Ποιος ο μηχανισμός απαξίωσης των διαφόρων φαρμάκων και θεραπειών γενικότερα; Είναι μόνο επειδή ξεπερνιώνται από άλλα νεότερα -και τι σημαίνει ξεπερνιώνται;- ή επειδή δεν αποδίδουν πλέον; Ποια τα κριτήρια αξίας των θεραπειών -κυρίως θεραπευτικά ή κυρίως οικονομικά ένθεν κακείθεν της Παραγωγής και της Κατανάλωσης;

Εντάξει, η διαπάλη ανάμεσα στις ιδέες και τα ποικίλα συμφέροντα δεν πρόκειται να σταματήσει ποτέ. Το κίνητρο για όλα είναι το ποικιλόσχημο Κέρδος, και είναι μάλιστα σαφώς ο βασικός μοχλός εξέλιξης της επιστήμης και της ανθρωπότητας γενικά. Είναι το “μονότονο μονόλεκτο” τρίπτυχο “Πωλήσεις-Πωλήσεις-Πωλήσεις…”

Αλλά: να το ξέρουμε και να μην παραμυθιαζόμαστε!

Και βέβαια αν εξετάσουμε ανταγωνιστικές “εκδοχές”, εν προκειμένω δήθεν εναλλακτικές θεραπείες, με εκπληκτική διείσδυση στα συνωμοσιόπληκτα στρώματα του πληθυσμού, μπορούμε να νιώσουμε τον Τρόμο.  Να συνειδητοποιήσουμε πώς η απουσία Καρτεσιανού λόγου, η διαφυγή από τη βάσανο του ελέγχου μπορεί να οδηγεί σε τερατολογήματα.

Αντίλογος ή Εναλλακτική Οδός: η διαρκής αμφισβήτηση μέσα από προσαρμοσμένες στο «μικροπεριβάλλον» μας δράσεις.

Η πρόσκληση -έστω μάταια, έστω ουτοπική αλλά δυνάμει ωφέλιμη- θα μπορούσε να είναι για τον καθένα μας στο χώρο της Υγείας: όχι κύλισμα στη βολική αποδοχή όσων μας σερβίρονται. Βεβαίως, ο μέσος ανθρώπινος εγκέφαλος ρέπει προς την ελάχιστη αποτελεσματική κατανάλωση ενέργειας, την ήσσονα προσπάθεια, όμως αυτό δεν τον εμποδίζει να αντλεί και να επεξεργάζεται τις χρήσιμες πληροφορίες στα διαλείμματα εντατικής λειτουργίας.

Κήρυγμα ανυποταξίας; Ανέφικτο και αντιπαραγωγικό –και επικίνδυνο! Επιδίωξη «δικών» μας εκάστοτε προσεγγίσεων μετά από επίμονη αναζήτηση και σκέψη. Γίνεται σε «παγκοσμιοποιημένη» κλίμακα; Μάλλον όχι.

Μετά την κατεδάφιση του Κύρους, πέρα από το Κύρος, τι;

Φοβάμαι προοπτικά, γι’ αυτό δίνω τον λόγο στον Μιχάλη Κατσαρό…

……

Αντισταθείτε πάλι σ’ όλους αυτούς που λέγονται
μεγάλοι
στον πρόεδρο του Εφετείου αντισταθείτε
στις μουσικές τα τούμπανα και τις παράτες
σ’ όλα τ’ ανώτερα συνέδρια που φλυαρούνε
πίνουν καφέδες σύνεδροι συμβουλατόροι

σ’ όλους που γράφουν λόγους για την εποχή
δίπλα στη χειμωνιάτικη θερμάστρα

στις κολακείες τις ευχές τις τόσες υποκλίσεις
από γραφιάδες και δειλούς για το σοφό
αρχηγό τους.

…..

ως και σε μένα, σε μένα ακόμα που σας ιστορώ
αντισταθείτε.

Τότε μπορεί βέβαιοι να περάσουμε προς την
Ελευθερία

 

Αλέξανδρος Αρδαβάνης

Newsletter

footer

Όροι Χρήσης

Κλινικές μελέτες ΕΟΠΕ

copyrights HTML