Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο πιο συχνός καρκίνος παγκοσμίως εδώ και αρκετές δεκαετίες.Ο μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα (ΜΜΚΠ) αποτελείται από πλακώδες, που οφείλεται στο κάπνισμα και από αδενοκαρκίνωμα που δεν σχετίζεται μόνο με το κάπνισμα.Αντιθέτως, το 95% των ασθενών με μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (ΜΚΠ) είναι καπνιστές, καταδεικνύοντας έτσι την ισχυρή συσχέτιση του ιστολογικού αυτού τύπου με την καπνιστική συνήθεια.
Ο ΜΚΠ αντιπροσωπεύει ενα σχετικά μικρό ποσοστό (15% μέχρι 17%) όλων των διαγνωσμένων καρκίνων του πνεύμονα.Τα τελευταία 30 χρόνια έχει σημειωθεί μικρή πρόοδος σχετικά με την αντιμετώπιση αυτής της επιθετικής νόσου.Η καθιερωμένη θεραπεία περιλαμβάνει τον συνδυασμό σισπλατίνης και ετοποσίδης μαζί με ακτινοθεραπεία.
Πολλές κλινικές μελέτες σε διάφορες μορφές συμπαγών όγκων (πνεύμονα,νεφρού,ουροθηλιακού καρκινώματος, μελανώματος κ.α.) κατέδειξαν βελτίωση του διαστήματος ελεύθερου προόδου νόσου, των αντικειμενικών ανταποκρίσεων και της ποιότητας ζωής των ασθενών με τη χορήγηση της ανοσοθεραπείας.Η τελευταία περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο μονοκλωνικά αντισώματα γνωστά ώς αναστολείς σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος.
Ο αποκλεισμός του PD-1 (πρωτεϊνικός υποδοχέας που εντοπίζεται στην επιφάνεια των Τ-λεμφοκυττάρων) από τα φάρμακα pembrolizumab και nivolumab μπορεί να οδηγήσει στην αναστολή της ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων.Συγκεκριμένα στις μελέτες CheckMate 017 και 057, το nivolumab συγκρίθηκε με το φάρμακο δοσεταξέλη στην δεύτερη γραμμή θεραπείας σε προχωρημένο πλακώδες και μη πλακώδες καρκίνωμα.Τα αποτελέσματα των παραπάνω μελετών ευνόησαν τους ασθενείς που έλαβαν nivolumab ως προς την ολική επιβίωση.Η χορήγηση του pemrolizumab στις μελέτες Keynote 010 και 001 σε ασθενείς με ΜΜΚΠ ανέδειξε βελτίωση της ολικής επιβίωσης κυρίως στους ασθενείς με έκφραση του PDL-1 ίσο ή πάνω από 50%.
Ο αποκλεισμός του PDL-1 (εντοπίζεται στην επιφάνεια του καρκινικού κυττάρου) από τα φάρμακα atezolizumab και durvalumab επάγει την αντικαρκινική ανοσολογική απάντηση.
Ο αποκλεισμός του CTLA-4 (υποδοχέας στην επιφάνεια των Τ-λεμφοκυττάρων) από τα φάρμακα ipilimumab και tremelimumab οδηγεί στην καταστροφή των καρκινικών κυττάρων.
Αναφορικά με την ανοσοθεραπεία του ΜΚΠ χρησιμοποιήθηκε το φάρμακο pembrolizumab.Στην Keynote 158 διαπιστώθηκε βελτίωση της διάμεσης ολικής επιβίωσης (14,9 μήνες) και του ποσοστού αντικειμενικών ανταποκρίσεων (35,7%) σε ασθενείς με (+) PDL-1 όγκους.Χρειάζεται να σημειωθεί ότι η διάμεση ολική επιβίωση και το ποσοστό αντικειμενικών ανταποκρίσεων με την έως τώρα καθιερωμένη θεραπεία δεν ξεπερνούσε τους 8 μήνες και το 27%, αντίστοιχα.
Για την αντιμετώπιση του ΜΚΠ χορηγήθηκε το nivolumab μόνο του ή σε συνδυασμό με το ipilimumab στην μελέτη CheckMate 032.Διαπιστώθηκε μικρή βελτίωση της διάμεσης ολικής επιβίωσης (7,8μήνες) και του ποσοστού αντικειμενικών ανταποκρίσεων (23%), για το σκέλος που έλαβε την συνδυαστική θεραπεία.
Στη μελέτη IMpower 133 εκτιμήθηκε η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα του atezolizumab στην πρώτη γραμμή θεραπείας του ΜΚΠ,σε συνδυασμό με την καθιερωμένη θεραπεία (carboplatin/etoposide).Τα αποτελέσματα της μελέτης είναι ενθαρρυντικά, μιας και βελτιώθηκε η διάμεση ολική επιβίωση 12,3 μήνες έναντι 10,3, για τους ασθενείς που έλεβαν χημειοθεραπεία σε συνδυασμό με την ανοσοθεραπεία.Επιπλέον το διάστημα ελεύθερο προόδου νόσου ήταν 12,6 μήνες έναντι 5,4 μήνες για τους ασθενείς που έλαβα atezolizumab σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία.
Με βάση τα αποτελέσματα των παραπάνω μελετών διαμορφώθηκαν οι νέες κατευθυντήριες οδηγίες του 2019 για την αντιμετώπιση του ΜΚΠ.Στο εκτεταμένο στάδιο της νόσου χορηγείται χημειοθεραπεία μαζί με το atezolizumab και στην ανθεκτική νόσο δίνουμε nivolumab μόνο του ή σε συνδυασμό με ipilimumab ή μονοθεραπεία με pemrolizumab στους ασθενείς με (+) PDL-1 όγκους.
Από την Ελένη Χαμαλίδου, Παθολόγο Ογκολόγο στο Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας
