O σταθμός του Πειραιά
Μετρό της Αθήνας, γραμμή 1
Ξεκινάς απο τον Πειραιά με τις ρουτινιάρικες αναγγελίες των επόμενων σταθμών. Φθάνεις στο Μοναστηράκι και κάτι αλλάζει.
Αγαπητοί επιβάτες, παρακαλείσθε να προσέχετε τα προσωπικά σας αντικείμενα.
Προσοχή στο κενό, μεταξύ συρμού και αποβάθρας.
Αποβιβάζεσαι με σκέψεις, άντε να το πάμε λίγο παρακάτω. Καλή η υπενθύμιση, δεν λέω, την κάνουν που την κάνουν, γιατί δεν λένε και κάτι για τα δημόσια; Aπ’την άλλη, πόσα τέλος πάντων κενά, πρέπει να πηδήξεις αυτές τις μέρες γιά να μην πέσεις μέσα;
Βγαίνοντας έξω στην πλατεία άλλοι συνειρμοί.Τα βήματα σου φέρνουν στο νού, βήματα άλλων. Τον βλέπεις νοερά να έρχεται από απέναντι. Ποιός είναι; Είναι ένας κοντοχωριανός, καθηγητής του Παντείου, που μπαίνει σκεπτικός στο σταθμό, κρατώντας παραμάσχαλα ένα ογκώδες πακέτο από του Χυτήρογλου. Τι έχει μέσα; κουρτίνες, που αγόρασε με δικά του χρήματα, για να σκιάζει τα παράθυρα στο αμφιθέατρο της σχολής, στις παραδόσεις του. Οι αρμοδιοι κωφεύγουν από καιρό.
Βασανίζεται : τι παριστάνω εγώ τώρα ; Σφίγγει τα δόντια και κάνει υπομονή. Κάποτε το καψόνι τελειώσε, άδειασε το ποτήρι του. Το κατέβαζε γουλία, γουλιά μέχρι το τέλος της θητείας.
Εδώ που τα λέμε, είναι πολύ οδυνηρό να ξεκινάς και να περιμένεις. Όταν υπάρχει πάθος,ενθουσιασμός, έρωτας, θες να το μοιράζεσαι. Ζητούνται πράξεις, δίνονται υποσχέσεις, ψάχνεις την ανταπόκριση : κάνε ένα βήμα να κάνω εγώ το επόμενο, αίμα μου και σχήμα, λόγος και ψυχή στο συμφραζόμενο (Σ. Κραουνάκης/Λ. Λαζόπουλος). Στα συμφραζόμενα, εκεί είναι, που σώζεται η παρτίδα. Τολμώ να προτείνω μια προσθήκη στους στοίχους με το: θαύμα μου και θύμα, η διαφορά τους ένα α. Είναι τo άλφα της αξίας, της αρχής της μίας (Δ.Σαββόπουλος). Το τέλος πάντα αβεβαιο.
Και τώρα προσοχή στο κενό. Απορίας άξιον πως και γιατί μπαζώνουμε ρέματα και κενά. Εξαιρετικά επικίνδυνη τακτική.
Στο χώρο της υγείας και ειδικά με τον αυξανόμενο πληθυσμό ηλικιωμένων, η έκκριξη των χρονίων νόσων και του καρκίνου, θα διευρύνει το οικονομικό κενό μεταξύ δημοσίων δαπανών και του υπερβολικά αυξανόμενου, τελικού κόστους της περίθαλψης. Σε παγκόσμια κλίμακα πουθενά δεν αντισταθμίζεται από την όποια αύξηση του Ακαθαρίστου Εθνικού Προιόντος. Η εξασφαλισμένη ροή πόρων και αυτή δύσκολη, γιατί το ασφαλιστικό σύστημα είναι ναρκοθετημένο.
London underground sign: mind the gap
Σε μερικές χώρες, π.χ. στην Μεγ. Βρεττανία, το κενό, το χειρίζεται η εθελοντική δημόσια φιλανθρωπία, συνήθως διαδικτυακή. Η JustGiving.com (online crowdfunding) πλατφόρμα , κατέγραψε αύξηση των αιτημάτων ασθενών κατά 7 φορές για το 2016, χρονιά που μάζεψε ως ερανική επιτροπή £4500000, σε σύγκριση με τα £530 000 του 2015.
Θα πρέπει να σταθούμε στις διαπιστώσεις τους. Τα αιτήματα για υπερβολικά δαπανηρές αλλά αποτελεσματικές (συζητήσιμο πάντως), καινοτόμες θεραπείες, με πρόταση των θεραπευτών- βλ. καρκίνος και ανοσο-ογκολογία- είναι πάντα σταθερά και επίκαιρα.
‘Ομως, άρχισαν να δέχονται και αιτήματα για συνήθη νοσήματα, με όχι απαραίτητα πολυδάπανες θεραπείες. Αιτήματα καταναλωτων/ασθενών που πιέζουν, κάποιες φορές χωρίς κριτική θεώρηση του κλινικού όφέλους. Ποιός τους συμβουλεύει; Οι ασθενείς παίρνουν την υγεία τους στα χέρια τους.
Περάσαμε στη άλλη όχθη.
Επικίνδυνη η αυτονόμηση ασθενών: ξέρετε, είμαι επαγγελματίας ασθενής. Ομολογία με παρρησία, συνηγόρου ασθενών (από το βήμα συνέδριου στη Θεσσαλονίκη το 2016), εκπαιδευμένης σε σεμινάρια της αλλοδαπής και της ημεδαπής. Ημιμάθεια και απορρύθμιση της περίθαλψης.
Μέγάλη η ευθύνη της πολιτείας για θέματα ενημέρωσης/επικοινωνίας/δικαιωμάτων/σχέσεων των πολιτών, που θα έπρεπε να ξεκινούν νωρίς, μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα.
Το πάζλ συνθέτουν η οικονομική κρίση, και η οικονομική τοξικότητα (ληστρική συμπεριφορά) της βιοτεχνολογικής αγοράς, που επιμένει να μην την πτοούν- κάτι θα ξέρει/δεν θέλει να ξέρει- τα μηνύματα των καιρών. Το 2030 θα έχουν καταρρεύσει όλα τα συστήματα περίθαλψης, ακόμα και σε ανεπτυγμένες χώρες που δεν τις αγγίζει η οικονομική κρίση.
Αναλογιστείτε τι γίνεται με εμάς. Μόνο αναλογιστείτε και όχι υπολογίστε στη βάση πραγματικών στοιχείων, γιατί ως γνωστόν, δεν υπάρχουν, δεν καταγράφονται συστηματικά. Χωρίς Cancer Registry (αρχείο καταγραφής νεοπλασιών), χωρίς ρυθμιστικές αρχές, αξιολόγησης και κοινωνικού ελέγχου της βιοτεχνολογίας (Health Technology Transfer Assessment, HTTA ), ετοιμάζουμε ωστόσο, τις δικές μας, ελληνικές, τελικές οδηγίες περίθαλψης (guidelines). H άμαξα μπροστά από τα άλογα. Μιά ακόμη ήττα, ελληνιστί και με μικρά γράμματα για την κρύψουμε κάτω από το χαλί.
΄Αλυτος νεοελληνικός μαθηματικός γρίφος. Πρόταση στο καθηγητή Κ. Δασκαλάκη που έλυσε τον γρίφο του Nash: πως λύνεις ένα πρόβλημα χωρίς να έχεις τα δεδομένα; απλά, βάζεις μπροστά εσύ ως πολιτεία, τα “κολλήματα” σου και αυτοσχεδιάζεις με την βοήθεια αποπροσανατολισμένων συνσδέλφων.
Το διαφανές πολυσυλλεκτικό σύστημα φιλανθρωπίας (crowdfunding) στη χώρα μας είναι σε νηπιακή ηλικία . Θα το θέλαμε για τη χρηματοδότηση της έρευνας, της καινοτόμου επιστήμης, των υποτροφιών και όχι τόσο για την καλυψη παγίων εξόδων περίθαλψης. Αναγκαστικά, στο ΕΣΥ τώρα, ότι λείπει, το συμπληρώνουν οι ασθενείς η/ και οι συγγενείς από τα θυλάκια τους.
΄Αστοχη διαμόρφωση πολιτικής υγείας, με τους ασθενείς να ψάχνουν στα τυφλά, σε θολά νερά ιδιωτικής και δημόσιας περίθαλψης. Δυο συστήματα υγείας που τρέχουν παράλληλα, δεν αλληλοσυμπληρώνονται, αλλά πάσχουν και τα δύο από διαφορετικές χρόνιες ασθένειες. Το ΕΣΥ είναι ήδη 30 ετών, δείχνει γερασμενο, χρειάζεται κάτι παραπάνω από απλό facelift. Το ιδιωτικό σύστημα περίθαλψης, χωρίς ενιαία εποπτεία. Οι πολιτειακές διοκήσεις Υγειονομικών Περιφερειών Ελλάδος, έχουν αρμοδιότητα μόνο για τον δημόσιο φορέα.
Ασθενείς μόνοι τους, ψάχνουν, ρωτώντας φίλους,γνωστούς και γείτονες, χρησιμοποιούν προσωπικά/οικογενειακά παραδείγματα και ότι σερβίρουν τα ΜΜΕ.
Κρίμα, γιατί είμαστε στην ουρά του εκσυχρονισμού και αυτό μπορεί να γίνει πλεονέκτημα. Εχουμε μπροστά μας τις επιτυχίες και τα λάθη των άλλων και όμως αρκούμαστε στο μιμιτισμό. Δεν καινοτομούμε, στην ουσία μεταφράζουμε, ακολούθούμε κατευθυντήριες γραμμές περίθαλψης, κατεθυντηρίων της αλλοδαπής (ΕΜΕΑ της Ευρωπαικής ‘Ενωσης, NCCN των ΗΠΑ). Αποφασίζουν πρίν από εμάς και για εμάς.
Yπάρχει άραγε, η ελπίδα ότι αρχίζοντας από την ουρά, να ανασυνθέσουμε ολόκληρο τον γάιδαρο, ως το όχημα του εκσυγχρονισμού και να πορευθούμε με την δική μας, καλά δουλεμένη, πρόταση στην νεωτερική εποχή;
Ας αφήσουμε να μας τα εξηγήσει καλλίτερα ο Κ. Αξελός: “Η νεωτερική Ελλάδα …θα μπορέσει να μείνει πιστή στη δική της ουσία; Διότι, καθώς είναι ανίκανη να αποτελεσει μόνη της ένα ακτινοβόλο κέντρο, αποστρέφει το βλέμμα από το κεντρικό και χάνεται στο επαρχιακό. “Επαρχιακό” είναι ότι τρέφεται από μία πρωτεύουσα, ως προς την οποία γνωρίζει ότι είναι υποδεέστερο. Το να ξεπεράσει τον επαρχιωτισμό της, έχει την έννοια να ζήσει πραγματικά…να έχει τον δικό της ρυθμό. H Ελλάδα δεν μπορεί να αποφύγει τον νεωτερικό κόσμο. Και το θέμα δεν είναι μόνο να τον αποφύγει, είναι υπεύθυνη για την τύχη της, δεν είναι πιά οι άλλοι, λοιπόν, που την κρατούν στα χέρια τους”.
Επίκαιρο κάτι που γράφτηκε πριν 64 χρόνια, στα γαλλικά το 1954, στο περιοδικό Esprit.(1)
Επανέρχομαι στο σήμερα. Θα μου πείτε ξέχασες τα κοινωνικά ιατρεία, τα φάρμακα που συλλέγουμε κ.α. Ναί, ακούστε πως στοχάζεται φωναχτά, μέλος του κοινωνικού ιατρείου Κορυδαλλού: ρε, μπάς και είμαστε δεκανίκι σε ένα άρρωστο σύστημα; Mεταφράζοντας τα λόγια αυτά, τέτοιες δράσεις πιθανώς (για μερικούς στα σίγουρα), υποβαθμίζουν την ανάγκη αιτιολογικής αγωγής ασθενειών με την βοήθεια μεταρρυθμίσεων.
Μένει κάτι σαν παρηγορητική αγωγή (palliative care), εναντίον συστημικών αποτυχιών. Η λατινική ρίζα palliare σημαίνει,σκεπάζω, κουκουλώνω και όχι παραγεμίζω. Όπως και να έχει, από κάτω μας περιμένει πάλι το κενό. Τα πάντα θα κριθούν από την αντοχή των υλικών του “καλύμματος των παθών ημών”.
1.Κώστας Αξελός. Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας, εκδόσεις Nεφέλη, 2010.
Νικόλαος Καρβούνης
Ογκολόγος παθολόγος
Από το Νικόλαο Καρβούνη, Παθολογο Ογκολόγο
